توسعه صادرات از جمله راهبرد‌های کلیدی دولت برای جدا شدن اقتصاد کشور از زیست نفتی است که همزمان؛ بر افزایش قدرت تاب‌آوری در مقابله با تحریم‌ها نیز اثر مستقیمی دارد، اما دستیابی به این مهم در حالی که نیازمند فراهم آوردن زیرساخت‌هاست؛ به نظام حمل‌ونقلی توانمند و مبتنی بر حرکت‌های راهبردی در توسعه ناوگان نیازمند است. در این میان گروه کشتیرانی جمهوری‌اسلامی‌ایران همواره به عنوان یکی از ستون‌های اقتصاد کشور که در مقاطع حساس گوناگونی از جنگ تحمیلی گرفته تا دوران شدیدترین تحریم‌های ظالمانه؛ همواره به عنوان خط دوم دفاعی کشور ایفای نقش کرده و ظرف سنوات گذشته توانسته با وجود قرار گرفتن مدیران ارشد و شناورهای کلیدی آن در فهرست تحریم‌های آمریکا، علاوه بر اینکه حمل کالا و کالارسانی به بازار را به خوبی انجام دهد؛ در ارزآوری و حمل بار صادراتی صادرکنندگان نیز موفق عمل کند.

به گزارش اقتصاد ملت؛ گروه کشتیرانی‌ جمهوری‌اسلامی‌ایران به عنوان یک شرکت حمل‌ونقلی یا به بیان دیگر «لجستیکی» در حال حاضر‌ با دارا بودن 139 فروند انواع کشتی با ظرفیت حمل 5 میلیون تن انواع کالا و 159 هزار و 291 تی.ای.یو کانتینر در حال حاضر بیست‌ودومین شرکت بزرگ حمل‌ونقل دریایی جهان محسوب می‌شود که در بخش حمل کانتینری همواره رتبه‌ای بین 14 تا 16 را در مقاطع مختلف در میان شرکت‌های بزرگ حمل‌ونقلی صاحب‌نام دنیا به خود اختصاص داده است.

پای کار برای رونق تجارت بر مبنای سیاست‌های دولت

در حالی گروه کشتیرانی جمهوری‌اسلامی‌ایران از دوران دفاع‌مقدس و حین حملات هوایی روزانه موفق شد جای خالی کشتیرانی‌های بزرگ دنیا را به خوبی پر کرده و نسبت به حمل کالاهای اساسی و نهاده‌های تولید نقش‌آفرینی کند که امروز هم همان نقش را به خوبی ادامه داد و تلاش کرد تا هم‌راستا با سیاست‌های دولت و با راه‌اندازی سرویس‌های منظم حمل بار به مقاصد مختلف دنیا؛ گام‌های جدی در صادرات و ارزآوری کشور داشته باشد.

در این میان حتی علیرغم اینکه دشمنان قسم‌خورده نظام‌ مقدس جمهوری‌‌اسلامی‌ایران کمر همت به ایجاد اختلال در تامین کالاهای اساسی و نیازهای روزمره مردم از یک‌سو و کاهش ارزآوری از سوی دیگر با تحریم‌های جدی در حوزه نفتی بسته بودند، اما گروه کشتیرانی جمهوری‌اسلامی‌ایران با یک برنامه مدون و راهبردی توانسته ظرف سنوات گذشته؛ نقش جدی خود را در حوزه ارزآوری و حمل بار وارداتی کشور ایفا کند و دریانوردان غیور این ناوگان تا پای جان؛ از این مسیر سخت و دشوار عقب ننشسته‌اند. نمونه آن هم شهادت 17 نفر از پرسنل خدوم گروه کشتیرانی در دوران دفاع‌مقدس و دشواری ماموریت سخت صادرات فرآورده‌های نفتی به ونزوئلا بوده است.

اکنون علیرغم تمام این سختی‌ها؛ ظرف دو سال گذشته با حرکت بر مبنای اسناد راهبردی که از سوی مدیران ارشد گروه کشتیرانی جمهوری‌اسلامی‌ایران تدوین شده است؛ این ناوگان توانسته رکورد حمل بار را در تاریخ 56 ساله خود طی سال‌های 1400 و 1401 به ثبت برساند و با حمل بالغ بر 28 میلیون تن کالا؛ چیزی حدود 21 هزار میلیارد تومان سودآوری را برای کشور رقم زند.

در دوران فعلی نیز گروه کشتیرانی جمهوری‌اسلامی‌ایران همواره نخستین هدف تحریم‌کنندگان بوده و بلافاصله تحت شدیدترین تحریم‌های ممکن قرار گرفته است. با این حال توفیقات این گروه در بلااثر ساختن تحریم‌ها مشهود است تا آنجا که همانند دوران جنگ؛ اقتصاد کشور علیرغم شدت تحریم‌‌ها دچار کمبود جدی نشده و گروه کشتیرانی ضمن تامین نیازهای داخلی؛ انواع کالاهای صادراتی را نیز به بازارهای هدف رسانده است که علت این موفقیت را باید در ظرفیت بالای حمل این ناوگان جستجو کرد.

همچنان که اشاره شد گروه کشتیرانی جمهوری‌اسلامی‌ایران در بخش دریایی یکی از شرکت‌های بزرگ جهانی محسوب می‌شود، اما توان حمل‌ونقلی این گروه لجستیکی محدود به دریا نیست و در بخش حمل‌و‌نقل زمینی نیز دارای امکانات و ظرفیت‌های قابل‌توجهی است؛ به نحوی که این شرکت هم‌اکنون 1309 دستگاه انواع واگن باری در اختیار دارد که آن را قادر می‌سازد انواع کالا را از بنادر جنوبی‌وشمالی به تمام نقاط کشور و بالعکس حمل کند. همچنین 150 دستگاه کامیون ملکی در فاز نخست فعالیت خود در کنار ده‌ها دستگاه کامیون اجاره‌ای این اجازه را به این گروه لجستیکی می‌دهند که کالا را به صورت دور- تو- دور از بنادر مختلف جهان به مقصد نهایی خود حمل کند و به تازگی نیز با فعال شدن امکان صدور بارنامه سراسری؛ این فرآیند با سرعت‌ودقت بیشتر و هزینه کمتری در حال انجام است.

تکیه‌گاه صادرات کشور

گروه کشتیرانی جمهوری‌اسلامی‌ایران با دارا بودن بیش از 3 هزار و 800 نفر پرسنل دریایی کاملا ایرانی؛ سهم مهمی در صادرات کشور به خود اختصاص داده است. این گروه تنها طی دو سال 1400 و 1401 در مجموع بیش از 55 میلیون و 400 هزار تن کالا را جابجا کرده که سهم کالای صادراتی در آن بیش از 21 میلیون و 251 هزار تن بوده است که این رقم به معنای سهم حدود 23 درصدی گروه کشتیرانی جمهوری‌اسلامی‌ایران در بنادر شمالی‌وجنوبی کشور از حمل بار صادراتی است که بر نقش کلیدی این شرکت حمل‌ونقلی در تداوم و توسعه صادرات مهر تائید می‌زند.

در این میان با احیاء کریدور شمال-جنوب و در راستای سیاست‌های کلان دولت مبنی بر بهره‌برداری از ظرفیت‌های معطل‌مانده ژئوپلتیکی کشور؛ سهم گروه کشتیرانی جمهوری‌اسلامی‌ایران از صادرات از طریق بنادر شمالی به حدود 38 درصد طی دو سال یاده شده رسیده است؛ به نحوی که طی این مدت شرکت کشتیرانی دریای‌خزر از جمله شرکت‌های تابعه گروه کشتیرانی جمهوری‌اسلامی‌ایران که به عنوان بازوی این گروه در دریای‌خزر فعالیت می‌کند؛ موفق شده است حدود 1 میلیون تن انواع کالای صادراتی را به مقاصد خود در روسیه و کشورهای حوزه CIS حمل کند.

تقویت ناوگان در دستور کار

در بحث کمک به توسعه صادرات؛ گروه کشتیرانی جمهوری‌اسلامی‌ایران طی سال گذشته اقدامات راهبردی دیگری را نیز انجام داده که از جمله آنها می‌توان به ایجاد خطوط مستقیم کشتیرانی به کشورهای ونزوئلا، سوریه و کشورهای شرق آفریقا همزمان با سفر رئیس‌جمهور به این کشورها اشاره کرد.

راه‌اندازی و تقویت خطوط مستقیم کشتیرانی به بنادر چین و هند و برخی از بنادر شرق آسیا نیز از طریق بندر شهید بهشتی چابهار دیگر هدف راهبردی برای بالفعل شدن ظرفیت‌های بالقوه بندر چابهار است که با جدیت از سوی گروه کشتیرانی جمهوری‌اسلامی‌ایران در حال پیگیری است.

طی دو سال اخیر نیز با اتمام فرآیند حقوقی؛ نیمی از مالکیت و همچنین راهبری بندر سالیانکا در استان آستاراخان روسیه در حاشیه دریای‌خزر در اختیار گروه کشتیرانی قرار گرفت. بلافاصله این بندر شاهد سرمایه‌گذاری 10 میلیون دلاری این گروه در جهت نوسازی بود تا اکنون به عنوان نقطه اتکال همکاری تجاری ایران و روسیه در مسیر کریدور شمال-جنوب قرار گیرد. این بندر طی سال 1401 با جابجایی حدود 700 هزار تن بار نسبت به سال پیش از آن 35 درصد رشد را در عملکرد تجربه کرد؛ هر چند طبق برنامه 5 ساله راهبردی گروه کشتیرانی جمهوری‌اسلامی‌ایران دستاوردهای یاد شده طی سالجاری و سال‌های آینده روند تصاعدی خواهند داشت.

همانطور که به طور مثال با توسعه ناوگان ظرفیت حمل کشتیرانی دریای‌خزر طی سالجاری نسبت به سال قبل تا 23 هزار تن افزایش یافته است. ظرفیت حمل این کشتیرانی با الحاق 4 فروند کشتی در حال ساخت در یاردهای کشتی‌سازی داخلی و دیگر شناورهای خریداری شده طی 5 سال آینده بیش از دو برابر افزایش خواهد یافت.

در بخش اقیانوس‌پیما نیز ساخت و خرید 71 فروند شناور در داخل‌وخارج کشور با سرمایه‌گذاری 2 میلیارد دلاری در دست اقدام است که منجر به نوسازی و افزایش ظرفیت چشمگیر ناوگان خواهد شد. در بخش ریلی خرید 800 دستگاه انواع واگن از صنایع داخلی نیز به مرور در حال انجام است. ضمن‌آنکه تعداد کامیون‌های ملکی نیز به زودی تا بیش از 500 دستگاه افزایش خواهد یافت و در این بخش نیز توسعه بیشتری صورت خواهد گرفت تا برای نخستین‌بار در تاریخ حمل‌ونقل کشور یک شرکت لجستیکی تمام‌عیار در سطح جهانی راه‌اندازی شود و در اختیار تولیدکنندگان و بازرگانان به ویژه صادرکنندگان ایرانی قرار گیرد.##