صنعت فولاد به عنوان یکی از صنایع مادر، نقشی حیاتی در توسعه اقتصادی و صنعتی ایران ایفا می‌کند. این صنعت به واسطه تولید فولاد به عنوان کالای واسطه‌ای، در زمره صنایع پیشران و اشتغال‌زا محسوب می‌شود و در بسیاری از صنایع دیگر از جمله خودروسازی، ساختمان‌سازی، و تولید لوله و پروفیل کاربرد دارد.

به گزارش اقتصاد ملت؛ صنعت خودروسازی به عنوان یکی از بزرگترین مصرف کنندگان فولاد، وابستگی زیادی به این صنعت دارد.

فولاد در ساخت بدنه، شاسی، موتور و سایر اجزای خودرو به کار می‌رود. از دیگر صنایع اصلی وابسته به فولاد می‌توان به صنعت ساختمان‌سازی اشاره کرد. میلگرد، تیرآهن، ورق‌های فولادی و سایر مقاطع فولادی در اسکلت‌بندی، سقف، دیوارها و سایر اجزای ساختمان به کار می‌روند. در این مقاله از مجموعه آهن ایران، با بزرگترین تولیدکنندگان محصولات فولادی در ایران آشنا می‌شویم.

ایران در جمع بزرگان فولاد جهان

ایران، با تکیه بر معادن غنی سنگ آهن و برخورداری از نیروی کار متخصص، به یکی از کشورهای بزرگ تولیدکننده فولاد در جهان تبدیل شده است. در سال‌های اخیر، شاهد رشد قابل توجهی در این صنعت بوده‌ایم و از سال 2018 در جمع 10 تولیدکننده برتر فولاد جهان قرار گرفته‌ایم. آمار منتشر شده توسط انجمن تولیدکنندگان فولاد ایران نشان می‌دهد، تولید فولاد کشور در سال گذشته به بیش از 30 میلیون تن رسیده است. این رقم که نسبت به سال‌های پیش از آن افزایش چشمگیری داشته، بیانگر جایگاه مهم ایران در میان تولیدکنندگان فولاد دنیا است. از میان تولیدکنندگان برتر فولاد ایران، میتوان به کارخانه‌های ذوب آهن اصفهان، فولاد مبارکه اصفهان، فولاد خوزستان و فولاد اکسین اهواز اشاره کرد. در ادامه به معرفی این تولیدکنندگان می‌پردازیم.

ذوب‌آهن اصفهان قلب صنعت فولاد ایران

ذوب آهن اصفهان، قلب صنعت فولاد ایران و نامی که حتی برای یک بار هم که شده به گوش اکثر مردم ایران خورده است، از منظر بسیاری از کارشناسان و صاحب‌نظران اقتصاد و صنعت کشور، حرکت ایران به سمت صنعتی شدن را پی‌ریزی کرد. این مجتمع عظیم صنعتی نه تنها رویای ایرانیان برای دستیابی به صنعت فولاد را محقق کرد، بلکه زمینه‌ساز شکل‌گیری سایر واحدهای فولادی شد و در تولد و رشد دیگر صنایع نیز موثر بود. این مجتمع عظیم با ظرفیت تولید سالانه 3.8 میلیون تن فولاد خام، برای حدود 12 هزار نفر به طور مستقیم و 50 هزار نفر به طور غیرمستقیم، اشتغال‌زایی کرده است.

ذوب آهن اصفهان در طول سال‌ها، به عنوان پیشگام در صنعت فولاد کشور، در زمینه‌های مختلفی از جمله توسعه زیرساخت‌ها، ارتقای تکنولوژی و تولید محصولات جدید، پیشگام بوده است. این مجتمع عظیم، با تولید طیف گسترده‌ای از محصولات فولادی، از جمله تیرآهن، میلگرد، ورق و ناودانی، نیازهای اساسی صنعت کشور را در زمینه‌های مختلف ساختمانی، صنعتی و عمرانی برآورده می‌کند.

فولاد مبارکه اصفهان: برترین تولیدکننده ورق‌های فولادی

فولاد مبارکه اصفهان، نگین دیگری در دنیای صنعت فولاد ایران به شمار می‌رود. این مجتمع عظیم با حدود 13 هزار نفر نیروی کار مستقیم، یکی از بزرگترین کارآفرینان صنعتی کشور است. ظرفیت تولید فولاد مبارکه اصفهان در حدود 10.3 میلیون تن ورق فولادی در سال است که این رقم، آن را در جایگاه برترین تولیدکننده ورق‌های فولادی در ایران قرار می‌دهد. فولاد مبارکه اصفهان طی سال‌های فعالیت خود، بر تولید انواع ورق‌های فولادی با کیفیت بالا تمرکز کرده است. این ورق‌ها، نقش بسزایی در صنایع مختلفی همچون خودروسازی، لوازم خانگی، لوله و پروفیل، کشتی‌سازی و صنایع بسته‌بندی ایفا می‌کنند. از برترین محصولات فولاد مبارکه می‌توان به ورق‌های فولادی سرد و گرم، ورق‌های گالوانیزه، ورق‌های رنگی و ورق‌های روغنی اشاره کرد.

[این 4 کارخانه برترین تولیدکنندگان فولاد ایران هستند]

فولاد مبارکه اصفهان با تکیه بر دانش فنی متخصصان داخلی، توانسته است به دانش بومی در تولید انواع ورق‌های فولادی دست یابد. این امر موجب کاهش وابستگی به واردات و تامین نیازهای صنایع پایین‌دستی کشور شده است. فولاد مبارکه اصفهان همواره در تلاش است تا با توسعه خطوط تولید، افزایش ظرفیت و بهبود کیفیت محصولات خود، به بازیگری تاثیرگذار در عرصه جهانی فولاد تبدیل شود.

شرکت فولاد خوزستان: برترین تولیدکننده مواد اولیه فولادی

در کنار دو ابرکمپانی ذوب آهن و فولاد مبارکه اصفهان، نام شرکت فولاد خوزستان نیز در صنعت فولاد ایران به چشم می‌خورد. این مجتمع عظیم که در استان خوزستان واقع شده، با حدود 10 هزار نیروی کار مستقیم و غیرمستقیم، به یکی از قطب‌های اشتغالزایی در جنوب غرب کشور تبدیل شده است.

فولاد خوزستان، ظرفیتی بالغ بر 3.8 میلیون تن در تولید سالانه محصولات فولادی دارد. این شرکت طیف وسیعی از محصولات فولادی میانی را تولید می‌کند که نقش مهمی در تامین مواد اولیه برای صنایع پایین‌دستی کشور ایفا می‌کند. برترین محصولات تولیدی فولاد خوزستان عبارتند از:

اسلب: اسلب، ورقه‌های فولادی به ضخامت نسبتا بالا است که به عنوان ماده اولیه برای تولید ورق‌های فولادی در کارخانه‌های نورد مورد استفاده قرار می‌گیرد.

بلوم و بیلت: بلوم و بیلت، مقاطع فولادی با سطح مقطع مربعی یا مستطیلی هستند که به عنوان ماده اولیه برای تولید محصولات نهایی مانند میلگرد و تیرآهن در کارخانه‌های نورد به کار می‌روند.

آهن اسفنجی: آهن اسفنجی محصول احیای مستقیم گندله است که با خلوص بالا و آلایندگی پایین، گزینه‌ای مناسب برای استفاده در کوره‌های قوس الکتریکی به شمار می‌رود.

فولاد اکسین اهواز: برترین تولیدکننده محصولات فولادی صنعت نفت

شرکت فولاد اکسین اهواز، یکی از بازیگران کلیدی صنعت فولاد کشور به شمار می‌رود که در زمینه‌ی تولید ورق‌های خاص فولادی فعالیت می‌کند. این مجتمع با حدود 2500 نفر نیروی کار مستقیم، نقشی قابل توجه در اشتغالزایی منطقه‌ی جنوب غرب کشور ایفا می‌کند. ظرفیت تولید سالانه‌ی فولاد اکسین اهواز، حدود 1 میلیون و 50 هزار تن است. این شرکت با تمرکز بر تولید ورق‌های عریض فولادی با ضخامت و استحکام بالا، نیازهای صنایع ویژه‌ای همچون نفت، گاز، پتروشیمی، دریایی و ماشین‌سازی را تامین می‌کند.

[این 4 کارخانه برترین تولیدکنندگان فولاد ایران هستند]

برخلاف دیگر تولیدکنندگان فولاد که بر تولید انبوه محصولات فولادی میانی تمرکز دارند، فولاد اکسین اهواز بر حوزه‌ی خاص ورق‌های عریض با ویژگی‌های منحصر به فرد فعالیت می‌کند. از برترین محصولات تولیدی این شرکت می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

ورق‌های فولادی با استحکام بالا: این ورق‌ها در ساخت سکوهای نفتی، مخازن تحت فشار و ماشین‌آلات صنعتی پرکاربرد هستند.

ورق‌های فولادی با قابلیت فرم‌پذیری بالا: این نوع ورق‌ها برای مصارف خاص در صنایع خودروسازی و لوله‌سازی مورد استفاده قرار می‌گیرند.

ورق‌های گرم نوردیده: این ورق‌ها با ضخامت بالا، در صنایع کشتی‌سازی و ساخت پل‌ها کاربرد دارند.

چالش‌های پیش روی تولیدکنندگان فولاد

صنعت فولاد ایران با وجود دستاوردهای قابل توجه در زمینه تولید، اشتغالزایی و تامین نیازهای داخلی، همچنان با چالش‌های جدی روبرو است. علی‌رغم برخورداری از ذخایر غنی سنگ آهن و ظرفیت بالای تولید، موانعی بر سر راه رشد و شکوفایی این صنعت وجود دارد.

یکی از مهم‌ترین چالش‌های پیش روی صنعت فولاد، کمبود سرمایه‌گذاری در بخش زیرساخت‌های حمل‌ونقل است. فرسودگی شبکه حمل‌ونقل ریلی و جاده‌ای، موجب افزایش هزینه‌های حمل مواد اولیه و محصولات نهایی می‌شود و در نتیجه، توان رقابتی فولاد ایران در بازارهای جهانی را پایین می‌آورد.

چالش دیگر، تامین پایدار آب مورد نیاز برای فرآیند تولید است. با توجه به کمبود بارش و بحران آب در برخی مناطق کشور، تامین آب مورد نیاز برای کارخانه‌های فولادسازی به مسئله‌ای جدی تبدیل شده است.

از سوی دیگر، نوسانات جهانی قیمت مواد اولیه و انرژی، بر هزینه‌ی تولید و سودآوری شرکت‌های فولادساز تاثیر مستقیم می‌گذارد. وابستگی به واردات برخی از فناوری‌های کلیدی نیز می‌تواند در شرایط تحریم، صنعت فولاد را با مشکلاتی مواجه کند.

با وجود این چالش‌ها، صنعت فولاد ایران همچنان دارای پتانسیل‌های فراوانی برای رشد و توسعه است. توجه به بهره‌وری انرژی، اصلاح زیرساخت‌ها و توسعه‌ی تحقیق و توسعه می‌تواند این صنعت را در مسیر خودکفایی و دستیابی به جایگاه برتر منطقه‌ای در عرصه‌ی فولاد هدایت کند.