معصومه صالحی
پول دیجیتال بانک‌مرکزی مفهومی نوین است که به ریال دیجیتالی منتشر شده از سوی بانک‌مرکزی اشاره دارد.
به گزارش پایگاه خبری «اقتصاد ملت» ؛ این نوع پول در کمتر کشوری در جهان مورد استفاده قرار گرفته و بیشتر بانک‌های مرکزی در حال تحقیق و آزمون بر روی آن هستند.
در همین راستا بانک‌مرکزی جمهوری‌اسلامی ایران نیز این مراحل را پشت سر گذاشته و در حال ارائه آن با نام «ریال دیجیتال» است و به عنوان یکی از اولین بانک‌های‌مرکزی در دنیا محسوب می‌شود که این نوع پول را منتشر می‌کند.
ریال دیجیتال؛ اسکناسی است که به صورت الکترونیک توسط اداره نشر اسکناس و خزانه بانک‌مرکزی منتشر و بر بستر شبکه بلاکچین این بانک به نام برنا ایجاد شده و از طریق بانک‌های متولی بین کاربران توزیع می‌شود.
در همین راستا پست بانک ایران یکی از اولین بانک‌هایی است که به عنوان متولی؛ مجوز کیف پول ریال دیجتیال را از بانک‌مرکزی دریافت کرده و آن را در اختیار مشتریان قرار داده است که با استفاده از آن کاربر می‌تواند کیف پول ریال دیجیتال عادی و یا تجاری بسازد و کیف پول خود را با کارتهای شتابی شارژ و از کیف پول‌های تجاری با ریال دیجیتال خرید انجام دهد.
به عبارتی دیگر با استفاده از این کیف پول؛ ریال دیجیتال منتشر شده توسط بانک‌مرکزی در اختیار عموم مردم و کسبوکارها قرار گرفته و به منظور انجام پرداخت‌های خُرد مورد استفاده قرار می‌گیرد.
به همین بهانه به سراغ اسماعیل عسگری رئیس اداره‌کل توسعه بانکداری الکترونیک پست بانک رفتیم و در خصوص راه‌اندازی و قابلیت‌های کیف پول ریال دیجیتال با وی گفتگویی انجام دادیم.
عسگری در این گفتگو با تاکید بر اینکه بانک‌مرکزی در سال 1400 جلساتی را با بانک‌ها برای موضوع ریال دیجیتال برگزار کرد، گفت: آن زمان قرار بود بانک‌مرکزی سیاستی را پیاده‌سازی کند و آن اینکه بخشی از پول رایج کشور را در قالب الکترونیک بین مردم توزیع کند. بانک‌مرکزی این پروژه را شروع کرد و از بانک‌ها خواست به عنوان همکار بانک‌مرکزی جهت توسعه و واسطه‌گری رساندن ریال دیجیتال به دست مشتریان همکاری و برای توسعه این طرح مساعدت کنند.
وی با اشاره به اینکه پست بانک نیز به عنوان یکی از بانک‌ها عضو متولی این طرح بود، گفت: کیف پول ریال دیجیتال دو سطح دارد؛ یک سطح بانک‌هایی هستند که از کیف پول ریال دیجیتال استفاده می‌کنند و در سطح دیگر هم بانک‌های متولی این پروژه قرار دارند.
در واقع بانک‌های متولی توسعه‌دهنده کیف پول ریال دیجیتال هستند و می‌توانند بعد از راه‌اندازی آن؛ توسعه قرارداد هوشمند بر روی این کیف پول و کسب‌وکارهای جدید را پیاده‌سازی کنند.
به گزارش پایگاه خبری «اقتصاد ملت» ؛ رئیس اداره‌کل توسعه بانکداری الکترونیک پست بانک همچنین خاطرنشان کرد: در همین راستا پست بانک نیز درخواست خود را به بانک‌مرکزی فرستاد و بانک‌مرکزی هم با آن موافقت کرد. بعد از سال 1400 به فرآیند پیاده‌سازی کیف پول ریال دیجیتال اقدام کردیم و تا توسعه نهایی آن نیز پیش خواهیم رفت.
عسگری با تاکید بر اینکه نمایندگان بانک‌مرکزی در فرآیند تایید کیف پول ریال دیجیتال پست بانک پس از ارائه و بررسی؛ از کیفیت محصول پست بانک در این بخش بسیار راضی بودند و مورد تایید آنها قرار گرفته است. وی در خصوص هدف از اجرای پروژه ریال دیجیتال گفت: با توجه به اینکه اولویت پست بانک ایران خدمت‌رسانی و توسعه اشتغال در مناطق محروم و روستایی است؛ کیف پول ریال دیجیتال ابزار مناسبی برای تسهیل خدمت‌رسانی در این مناطق است.
عسگری افزود: بر همین اساس کیف پول تجاری جایگزین مناسبی برای ابزار پذیرش‌های فیزیکی مانند pos است و با فراهم آوردن امکان خرید از طریق QRcode هزینه کسب‌وکارهای فعال در مناطق روستایی را کاهش خواهد داد. همچنین مسئولان باجه‌های بانکی روستایی به عنوان نمایندگان محلی با کسب آموزش‌های لازم در این زمینه؛ خدمتگزار مردم هستند.
وی در ادامه در خصوص کیف پول ریال دیجیتال توضیح داد: محیط کسب‌وکار ریال دیجیتال به دلیل اینکه پروژه‌ای جدید البته نه تنها در ایران، بلکه در جهان است؛ کماکان خیلی شفاف نیست. اما قطعا می‌تواند در پیاده‌سازی قراردادهای هوشمند مورد استفاده قرار گیرد.
به طور کلی ریال دیجیتال پول قابل برنامه‌نویسی است و در آینده در دنیا کاربردهای فراوانی خواهد داشت. رئیس اداره‌کل توسعه بانکداری الکترونیک پست بانک همچنین با تاکید بر اینکه بانک‌مرکزی ایران یکی از بانک‌های پیشرو در حوزه ریال دیجیتال است، گفت: در همین خصوص بانک‌های جهانی در ترکیه جلسه‌ای داشتند و بانک‌مرکزی جمهوری‌اسلامی ایران پرزنت خوبی در این جلسه داشت و مورد تقدیر هم قرار گرفت.
وی با بیان اینکه نظام بانکی در داخل کشور و در حوزه فناوری توانای‌های لازم برای توسعه و بهبود و رضایت مشتری را دارا می‌باشد، گفت: اگر در بحث قوانین نیز حمایت‌های لازم از سیستم بانکی کشور انجام شود؛ به طور قطع می‌توانیم از بسیاری کشورها در حوزه تکنولوژی صنعت بانکی سرآمد باشیم.
عسگری همچنین خاطرنشان کرد: در همین خصوص ریال دیجیتال می‌تواند کمک کند تا پرداخت‌های خُرد و هزینه‌های تولید پول کاهش یابد و از سوی دیگر به بهبود هزینه‌ها و پرداخت‌های خُردی که در حال حاضر در شبکه شاپرک انجام می‌شود؛ کمک کند تا هزینه‌های تراکنش‌ها کاهش یابد.
وی همچنین در خصوص میزان استقبال روستاییان (که جامعه هدف پست بانک هستند) از این کیف پول چنین پیش‌بینی کرد و گفت: قطعا برای استفاده روستاییان از کیف پول ریال دیجیتال سختی‌ها و چالش‌هایی وجود دارد.
تعبیری که می‌توانم به کار ببرم؛ این است که ما در مسیر کوه حرکت می‌کنیم و در این مسیر جاده‌ای ساخته نشده، اما ما باید این جاده را هموار کنیم. به گفته وی یکی از سختی‌هایی که در این مسیر وجود دارد؛ مباحث مربوط به فرهنگ‌سازی است و توانایی اینکه بتوانیم با مشتریان بانک جهت استفاده از این ابزار در کسبوکارها و خریدهای خُرد گفتگوی مشخص و مشترکی برقرار کنیم.
وی همچنین گفت: مزیتی که این پروژه دارد؛ این است که در جاهایی که ما نمی‌توانیم در روستاها به دلیل فاصله و هزینه بالای پذیرندگی و به صرفه نبودن برای PSP ها دستگاه POS نصب کنیم؛ از محصول کیف پول تجاری ریال دیجتال برای فروشندگان به عنوان پذیرنده استفاده کنیم.
به گزارش پایگاه خبری «اقتصاد ملت» ؛ عسگری خاطرنشان کرد: در واقع شرکت‌های PSP این مسیر را نمی‌روند، اما در کیف پول ریال دیجیتالی که در پست بانک راه‌اندازی شده است؛ فروشنده و خریدار هر دو کیف پول دارند. یکی کیف پول تجاری و دیگری کیف پول معمولی که بر روی تلفن‌همراهشان می‌توانند نصب کنند و خرید و فروش خود را انجام دهند.
رئیس اداره‌کل توسعه بانکداری الکترونیک پست بانک همچنین با بیان اینکه خریدها توسط کیف پول دیجیتال در دو سطح انجام می‌شود، توضیح داد: در طرح کیف پول ریال دیجیتال اعضاء عادی سطح دو تا سقف سه میلیون تومان در روز می‌توانند اقدام به خرید کنند و اعضایی که به سطح یک وارد می‌شوند می‌توانند تا 15 میلیون تومان در روز اقدام به خرید کنند و به نظر این ارقام می‌تواند نیاز بخش روستایی را پوشش دهد.
وی با اشاره به اینکه تعداد تراکنش‌های روستایی رقم بسیار بالایی نیست، گفت: در نتیجه کیف پول ریال دیجیتال می‌تواند نقص بانک‌ها در انتقال دستگاه POP به روستاها را جبران کند و از سوی دیگر باعث توسعه تراکنش‌های روستایی نیز بشود.
رئیس اداره‌کل توسعه بانکداری الکترونیک پست بانک در ادامه مزیت‌های ریال دیجیتال را چنین تشریح کرد و گفت: از مهمترین مزیت‌های ریال دیجیتال می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
1- کاهش تقاضا برای اسکناس و در نتیجه کاهش هزینه چاپ اسکناس. لازم به ذکر است که هر ریال دیجیتال معادل یک ریال تعریف می‌شود و این رمز ریال امکان استخراج ندارد.
2- دسترسی به ریال دیجیتال به آسانی انجام می‌شود و از طریق کیف پول ریال دیجیتال در اختیار عموم مردم قرار می گیرد.
3- ریال دیجیتال می‌تواند جایگزین کارتهای بانکی در خرید و انتقال پول میان مردم شود. در همین راستا در پروژه ریال دیجیتال نقش بانک‌ها به عنوان واسط جهت انتقال پول حذف و بانک‌ها فقط تراکنش‌ها را تائید و در دفتر کل (ledger) نگهداری می‌کنند.
۴- همچنین طراحی ریال دیجیتال به صورتی است که ردیابی وجوه به طور دقیق قابل انجام است و حتی در صورت سرقت اطلاعات رمز ریال و هک گوشی تلفن هوشمند توسط سارقان و هکرها امکان ردیابی وجود دارد.
عسگری در خصوص در اختیار قرار دادن این سامانه به سایر بانک‌ها با تاکید بر اینکه در نهایت همه ما برای ایران اسلامی کار می‌کنیم، گفت: قطعا اینطور خواهد بود. در واقع هر بانکی که علاقه‌مند باشد؛ ما با آن بانک وارد مذاکره می‌شویم. همانطور که می‌دانید ما مسیری را پیموده‌ایم که سایر بانک‌ها به هر دلیلی علاقه‌مند نبودند در توسعه کیف پول ریال دیجیتال ورود کنند، اما ما این کار را انجام دادیم و اعتقاد داریم که همه ما متعلق به یک کشور هستیم.
درست است که در مواردی شاید رقابت‌هایی با یکدیگر داشته باشیم، اما در نهایت همه برای ایران‌اسلامی کار می‌کنیم. وی تاکید کرد: در همین راستا اگر بانک‌های دیگر علاقه‌مند باشند که هزینه موازی انجام ندهند و با ما همکاری داشته باشند؛ هیچگونه منعی برای این موضوع وجود ندارد و از این امر نیز بسیار خوشحال خواهیم شد.
عسگری در سخن پایانی گفت: آرزوی من این است که در اجرای فناوری های جدید قوانین مقداری تسهیل‌گر باشند؛ ضمن‌آنکه ما در بخش فنی این مجموعه توانایی داریم که فناوری های جدید را توسعه دهیم؛ فقط گاهی اوقات قوانین مانع اجرای بهتر کار می‌شود.