میزگرد تخصصی «زنجیره ارزش متانول؛ الزامات، چالش‌ها و فرصت‌ها» با حضور آقایان مجید دفتری، حمیدرضا چایچی، سعید ترکمان، برمک قنبرپور و نادر دانشورآغاز شد.
به گزارش اقتصاد ملت به نقل از روابط عمومی انجمن ملی صنایع پلیمر ایران؛ در این میزگرد که به مدیریت مجید دفتری برگزار شد، به موضوع زنجیره ارزش متانول و ارتباط آن با صنعت پلاستیک پرداخته خواهد شد.
مهندس دفتری در شروع این میزگرد اشاره داشت: تولید متانول چالش‌های فراوانی در صنعت دارد. کاهش شدید قیمت متانول در کنار افزایش قیمت خوراک متانول‌سازان، به علاوه افزایش مالیات بر صادرات، محدودیت‌های ناشی از معاهده پاریس و… از جمله چالش‌های این صنعت هستند. ما در این میزگرد سعی داریم با بررسی این چالش‌ها به این موضوع بپردازیم که چگونه می‌توان زنجیره ارزش متانول را تکمیل کرد.
دکتر ترکمان، رئیس هیات مدیره انجمن ملی صنایع پلیمر ایران گفت: حوزه متانول حوزه‌ای است که به صورت غیر مستقیم بر صنایع تکمیلی تاثیر دارد. ما به عنوان انجمن ملی بایستی مطالبات صنایع تکمیلی را از پتروشیمی‌ها پیگیری کنیم. ما در جلساتی مانند جلسات تنظیم بازار مشاهده می‌کنیم که متانول‌سازان به دلیل عدم تکمیل زنجیره‌های ارزش دچار مشکل هستند. پتروشیمی‌ها می‌بایست برای تکمیل زنجیره، از صنایع پلیمری و پایین دستی یاری بطلبند.
وی افزود: بسیاری از صنعتگران در صنایع تکمیلی معتقدند که زیان امروز متانول‌سازان به دلیل سود کلان پتروشیمی‌ها است. به دلیل عدم تکمیل زنجیره ارزش ما می‌بینیم که برخی مواد پلیمری تولید پتروشیمی‌ها با نرخ ارز ۷۰ هزارتومانی به تولیدکنندگان پلیمری فروخته می‌شود. پرسش من این است که چرا زنجیره ارزش تولید متانول تکمیل نمی‌شود؟
دکتر برمک قنبرپور، عضو هیات مدیره انجمن ملی صنایع پلیمر ایران نیز توضیح داد: قیمت متانول در چند سال اخیر سقف قیمتی ۶۰۰ دلار و کف قیمتی ۱۵۰ دلار را تجربه کرده است. ما تقریبا هر ساله نسبت به سال گذشته، روند افزایشی ۲۰ تا ۲۵ درصدی در مصرف می‌بینیم. هرچقدر زنجیره ارزش متانول تکمیل شود می‌توانیم شاهد شکوفایی این صنعت باشیم. باتوجه به حجم ثروت‌آفرینی این صنعت در چند سال گذشته و باتوجه به منابعی که امروزه در اختیار فعالان این حوزه قرار دارد، این فرصت را داریم که با تشکیل کنسرسیوم و یا سرمایه گذاری مستقیم واحدهای تولیدی، اقدام به سرمایه گذاری در این حوزه و گامی در جهت تکمیل زنجیره ارزش متانول برداریم.
مهندس چایچی، رییس فروش و توسعه بازار پتروشیمی زاگرس گفت: ذعال سنگ (۶۴ درصد) و گاز طبیعی (۲۳ درصد) به عنوان بزگرترین منابع اولیه جهت تولید متانول جهانی هستند. روند تغییرات نرخ گاز در سالهای اخیر نشان می‌دهد روند شدید افزایش نرخ گاز در ایران شدیدا به تولیدات متانول آسیب زده است. تولید جهانی متانول در جهان با افزایش ۵۰ درصدی طی ده سال اخیر روبرو بوده است. بخش بزرگی از این پتانسیل تولید در کشور ایران است که اگر این ظرفیت‌ها به کار گرفته شوند با ۲ میلیون تن مازاد عرضه روبرو خواهیم بود همانطور که در سطح جهانی نیز در حال حاضر با مازاد عرضه روبرو هستیم.
وی ادامه داد: در بحث سوخت‌های جایگزین تغییراتی ایجاد شده است. به طور مثال استفاده از متانول برای سوخت کشتی بسیار گسترش پیدا کرده است. در ایران نیازمند پیگیری و همگام‌سازی این تغییرات با تغییرات جهانی هستیم که بتواند ارزش افزوده بسیار چشمگیری را به این صنعت اضافه نماید.
وی سپس در مورد چالش‌های این صنعت گفت: افزایش نرخ گاز در ایران، کاهش چشمگیر قیمت متانول، مساله خرید یا انتقال لایسنس، اثرگذاری چین بر قمیت متانول، افزایش تعداد رقبا و تولید در ایران و ظهور رقبای جدید خارجی، افزایش نرخ خوراک و یوتیلیتی، قیمت‌گذاری دستوری محصول، احتیاج زنجیره ارزش متانول به زیرساخت گسترده برای تولید، چالش‌های نظارتی و مقرراتی سختگیرانه، عدم وجود سرمایه‌گذاری و… از مسائل مهم موثر به عنوان چالش‌های صنعت متانول ایران هستند.
سپس مهندس دانشور، رییس گروه فرآیند شرکت پژوهش و فناوری پتروشیمی توضیح داد: همانطور که می‌دانیم قیمت خوراک متانول افزایش یافته است و احتمالا این روند افزایشی همچنان ادامه خواهد داشت و سبب چالش سوددهی واحدهای تولید متانول بوده است. همچنین کاهش قیمت محصول متانولی این چالش را تشدید کرده است. در سال ۲۰۱۰ تولید زیادی از محصولات پلیمری مانند پلی پروپیلن از متانول را متصور نبودیم ولی در سال ۲۰۱۶ شاهد بودیم که بخش قابل توجهی از این بازارها را به خود اختصاص داد و در سال ۲۰۲۱ این میزان تولید به ۱۸ درصد رسید که پیش‌بینی می‌شود این شیب تولیدی پلیمر از متانول در سالهای آتی افزایشی باشد. این نشان دهنده اهمیت متانول برای صنایع پلیمری است.
وی در خصوص معاهده پاریس گفت: در این معاهده بر کاهش مصرف انرژی تاکید شده است. در حال حاضر، ۶۰ درصد تولیدات انرژی از هیدروکربن‌های فسیلی است. یکی از مباحث در این خصوص که برای ما اهمیت دارد بحث تبدیل انرژی پاک به متانول است. در این بخش، برنامه‌ریزی شده که در سال های ۲۰۳۰ و نهایتا در سال ۲۰۵۰ عمده مصارف انرژی جهانی از هیدروژن، آمونیاک و سایر منابع انرژی پاک باشد. اما چرا متانول در سالهای آتی مفید خواهد بود؟ اگر به این سوال بخواهیم پاسخ دهیم باید اینطور گفت که ویژگی‌های متانول به عنوان ماده پاک، در حال حاضر بهتر از سایر ماده‌ها است و آن را به بهترین مواد در دسته انرژی پاک قرار می‌دهد.
مهندس دفتری سپس با اشاره به مساله تکمیل زنجیره ارزش متانول گفت: پرسش اساسی که دکتر ترکمان هم بر آن تاکید کردند این بود که چرا زنجیره ارزش متانول تکمیل نشده است. برای بررسی این پرسش باید توجه داشت که تخفیفات دولت در خصوص کاهش قیمت نرخ خوراک، جوابگوی این مساله نبوده و از سال گذشته دولت تصمیم گرفت با پیگیری سیاست‌های دیگری سعی در تکمیل زنجیره ارزش داشته باشد. امروزه ما با کمبود گاز مواجه هستیم. قیمت گازی که به صنایع پتروشیمی داده می‌شود بسیار پایین تر از گاز صادراتی است و شاید در نگاه اول به نظر برسد که صرفه اقتصادی ندارد. اما باتوجه به این که تنها ۴ درصد از منابع گازی در اختیار پتروشیمی‌ها به عنوان خوراک قرار می گیرد خواهیم دید که تولید ارزش بسیار بالاتری را خواهیم داشت. امیدواریم سیاستی که برخی کشورهای بلوک شرق به متانول سازان کشور تحمیل کردند، متوقف شده و تولید متانول به سمت تکمیل زنجیره حرکت کند.
دکتر قنبرپور در ادامه گفت: زنجیره ارزش متانول تکمیل نمی‌شود و دکتر ترکمان نیز به درستی این مساله را مطرح کردند. یکی از موضوعات مهم این همایش مساله تکمیل زنجیره ارزش متانول است. صنایع پایین دستی امروز به این وضعیت رسیده که منابع عظیم متانول که می‌تواند تبدیل به مواد پلیمری شود را با ایجاد کنسرسیوم‌های سرمایه‌گذاری، پیگیری نماید. این راهکاری است که کامل و کافی نیست اما به نظر ما راهکار لازمی است که می‌تواند در جهت منفعت صنایع تکمیلی قرار بگیرد. طبیعتا، نگاه استراتژیک و دوراندیشانه در جایگاه پتروشیمی‌ها وجود ندارد و سیاست‌هایی که اتخاذ می‌گردد منوط به سودهای کوتاه مدت است. تکمیل زنجیره ارزش در این حوزه می‌تواند سبب‌ساز افزایش ارزش در درازمدت باشد.
مهندس دفتری نیز اشاره کرد: به نظر من پیشنهاد ارزشمندی است که صنایع تکمیلی به سمت تکمیل توسعه صنایع بالادستی خود رفته و زنجیره ارزش را کامل نمایند و می‌بایست دولت با پیگیری و حمایت به تکمیل زنجیره کمک نماید.
دکتر ترکمان نیز افزود: ما در این میان با بحث‌های متناقضی روبرو هستیم. در بحث خرید متانول ما می‌بینیم که متانول‌سازان در کمتر مواردی توانسته‌اند با عقد قراردادهای بلندمدت به پیگیری مساله بپردازند. اگر ما بتوانیم تسهیل‌گر تکمیل زنجیره ارزش در بحث متانول باشیم می‌توانیم موتورک محرکه تغییر اقتصادی در کشور باشیم. همانطور که بسیاری از مسئولان هم بر نقش بخش خصوصی در جهت توسعه و بهبود اقتصاد تاکید دارند، ما هم آماده‌ایم که در این حوزه‌ها فعال باشیم. با ارتباطات خوبی که انجمن ملی با بخش‌های مختلف مثل اتاق‌های بازرگانی، نمایندگان مجلس و… دارد قادر است که به پیگیری این «تسهیل» بپردازد منوط به این که صنایع بالادستی نیز از این چشم‌انداز استقبال کنند.
مهندس چایچی سپس گفت: کل تولید متانول ایران در بخش خصوصی انجام می‌شود. این که یک قسمت از بخش خصوصی فکر کند که قسمت دیگر به آن‌ها تعهد دارد، منطقی نیست. این اشتباه از سمت دولت شکل گرفته که ما را مجبور می‌کند به قسمت‌هایی از بخش خصوصی متعهد باشیم. اما با این وجود بله، ما نیز مشتاق به همکاری با سایر قسمت‌های بخش خصوصی در جهت تکمیل زنجیره ارزش و جذب سرمایه هستیم. اما باتوجه به مسائلی مانند اینکه دولت در خصوص نرخ گاز خود مشخص نیست که چه تصمیمی می‌گیرد به نظر من اجرا این پروژه هم کمی ابهام دارد.
دکتر قنبرپور با اشاره به روند افزایشی مصرف پلی اتیلن و پلی پروپیلن گفت: به نظر من با افزایش این دو نوع ماده، همچنان به متانول نیاز ویژه خواهیم داشت و به نظر من این مارکت جذابیت بالایی برای پتروشیمی‌ها ندارد اما صنایع تکمیلی می‌توانند با ورود به این حوزه توسعه یابند و به رغم پتروشیمی‌ها برای صنایع تکمیلی جذابیت دارد.