رشد اقتصادی، تورم، رشد نقدینگی و میزان تسهیلات ‌ازدواج به عنوان اهداف کمی و اصلاح نرم‌افزارهای بانکی، شیوه تسهیلات‌دهی، متناسب‌سازی حسابداری و فرهنگ‌ با بانکداری اسلامی، استقلال بانک مرکزی و اعلام شفاف آمارهای اقتصادی به عنوان اهداف کیفی از جمله مواردی بود که در این دوره  از همایش مورد بحث و بررسی شرکت‌کنندگان و فعالان نظام بانکی کشور قرار گرفت.

وزیر اقتصاد در این مراسم با انتقاد از اینکه از آرمان‌های بانکداری اسلامی فاصله گرفته‌ و دور شده‌ایم، کنترل تورم را وظیفه اصلی بانک مرکزی عنوان کرد و مواردی همچون کفایت سرمایه، استانداردهای حسابرسی و ترازنامه و … را از جمله مشکلات بنیادین بانک‌ها عنوان کرد که نیازمند اصلاحات عمیق و ساختاری است.

وی همچنین با اعلام آمادگی از حمایت از استقلال بانک مرکزی؛ خواستار این شد که بانک مرکزی هم به وظایف خود به خوبی عمل کند و با ارائه شفاف آمار اقتصادی؛ نقش اساسی در اقتصاد کشور ایفا کرده و به پیش‌بینی‌پذیری اقتصاد کمک کند.

اما چالش اصلی این روزهای نظام بانکی کشور، بحث ناترازی بانک‌هاست که باید حل شود؛ چراکه  تداوم این ناترازی‌ها به رشد نقدینگی و تورم دامن خواهد زد. این در حالی است که مهمترین دلیل عدم‌تعادل‌ و ناترازی‌ها؛ اختیارات ناکافی بانک مرکزی و فرآیندهای پیچیده در مرحله اقدام عنوان می‌شود. در همین راستا دکتر فرزین با اعلام اینکه بانک مرکزی سال گذشته به 8بانک برنامه اصلاحی داد و به صورت ماهانه وضعیت این بانک‌ها رصد و ارزیابی می‌شد؛ از بهبود شاخص برخی از بانک‌های ناتراز خبر داد که با اعمال برنامه‌های اصلاحی توانستند تا حدود زیادی شرایط خود را بهبود بخشند.

این در حالی است که نظام بانکی ایران دارای ناترازی‌های زیادی است و بخش‌های مختلف؛ استدلال‌های متنوعی برای این موضوع ارائه می‌کنند. سیاست‌های اقتصادی و رفتار‌های نادرست دولت‌های گذشته در ابعاد مختلف از جمله عواملی است که باعث بروز نارسایی و عدم‌‌تعادل در نظام بانکی شده است.

در همین حال گفته می‌شود به دلیل فقدان نظام حرفه‌ای و حسابرسی در سیستم بانکی با مشکلات متعددی مواجه هستیم؛ این در حالی است که ریشه اصلی انحرافات و عدم‌تعادل و وجود ناترازی‌ها به حسابرسی و گزارش‌های صورت‌های مالی مربوط می‌شود.

از سوی دیگر نظارت بانک مرکزی بر بانک‌ها نیز موضوع مهم دیگری است که باید با جدیت دنبال و بیش از پیش تقویت شود.

یکی دیگر از مشکلات اساسی نظام بانکی در ساختار سهامداری است؛ یعنی تمرکز سهامداری در دست یک یا دو نفر باعث ایجاد انحراف شده است. مشکل بعدی مدیریت غیرحرفه‌ای است که از سهامداری غیراصولی ایجاد می‌شود. ساختار سهامداری خصوصی، خصولتی و غیردولتی هر کدام مسیر خود را دارند و بانک مرکزی با مشکلات آنها آشناست.

خروج بانک‌ها از بنگاهداری نیز یکی دیگر از موضوعات اساسی در اصلاح نظام بانکی است که همواره مدنظر مسئولان و سیاستگذاران نظام بانکی قرار دارد.

موضوع بعدی استقلال بانک مرکزی است که در این راستا لازم است سیاست‌ها به گونه‌ای تنظیم شود که تورم مهار و نرخ واقعی ارز به مسیری هدایت شود که رونق صادرات و افزایش تولید ملی را به دنبال داشته باشد. این در حالی است ک نتیجه کار بانک مرکزی در تثبیت نرخ اسمی ارز با تورم ۴۰درصدی باعث کاهش شدید نرخ حقیقی ارز، لطمه خوردن صادرات، ضربه خوردن تراز تجاری، لطمه خوردن بودجه دولت، فشار به بانک مرکزی برای اضافه‌برداشت پول و در نهایت چاپ پول و افزایش تورم شده است.

یکی دیگر از موارد کلیدی نظام بانکی کشور؛ تحقق بانکداری اسلامی است. در همین خصوص اصلاح روش‌ها و نرم‌افزارهای بانکی توسط بانک مرکزی و نظام بانکی، حسابداری بانکداری که امروز مبتنی بر نرخ بهره است و لزوم فرهنگ‌سازی در حوزه  بانکداری اسلامی سه گام کلیدی و اساسی برای تحقق بانکداری اسلامی است که باید مدنظر و در راس امور سیاستگذاران و متولیان نظام بانکی قرار گیرد.

البته نباید از این نکته غافل شد که اصلاح نظام بانکی نیازمند کمک و همراهی تمام نظام اقتصادی کشور است و از آنجایی که برخی ناترازی‌ها در نظام بانکی به بخش دولتی و بخشی هم به تکالیف مجلس بر می‌گردد؛ لذا همه دستگاه‌های ذیربط باید برای رفع این ناترازی‌ها کمک کنند. به عبارت دیگر برای برطرف کردن مشکلات و چالش‌های موجود نظام بانکی هم‌افزایی تمامی حلقه‌های نظام بانکی ضرورت دارد.

و نکته پایانی اینکه برای اصلاح شرایط اقتصادی موجود به نظر می‌رسد سیاستگذاری‌های پولی و مالی دولت باید اصلاح شود و مواردی همچون تغییر رفتار دولت با بانک‌ها، اصلاح نظام نظارت بانک مرکزی بر بانک‌ها، اصلاح نظام حسابرسی شامل استقلال، کیفیت و نظارت بر عملکرد، اصلاح ساختار نظام سهامداری بانک‌ها شامل استقرار مدیریت حرفه‌ای و مستقل، متعادل‌سازی کسب‌‌و‌کار بانک‌ها شامل پاکسازی ترازنامه و تعادل دارایی و بدهی، تعادل درآمد و هزینه و جریان نقد ورودی و خروجی مورد بررسی و بازنگری قرار گیرند تا مشکلات و چالش‌های امروز سیستم بانکی برطرف شود و شاهد بانکداری اسلامی به معنای واقعی کلمه باشیم.

معصومه صالحی
مدیرمسئول و صاحب‌‌امتیاز پایگاه خبری اقتصاد ملت