برخی واحدهای فولادسازی در کشور در سال ۱۴۰۲ با مشکلاتی روبه‌رو بودند که از میزان تولید آنها کاست و انگیزه آنها را برای صادرات تقلیل داد؛ در حقیقت این مشکلات فرابخشی بود که انگیزه تولیدکنندگان فولاد را برای افزایش تولید و صادراتی گرفت؛ چراکه فولادسازان در این سال همچنان با چالش تامین انرژی و بازگشت نرخ ارز روبه‌رو بودند که اعمال محدودیت‌های برق در تابستان و گاز از میزان تولید آنها کاست؛ در این راستا به گفته دبیر انجمن تولیدکنندگان فولاد ایران، محدودیت‌های اعمالی بر تامین برق کارخانه‌‌‌های فولادی سال ۱۴۰۲ بیشتر از سال گذشته آن بود و تولید فولاد کشور در سه ماه دوم سال را ۳۲‌درصد کاهش داد.

به گزارش اقتصاد ملت؛ در زمینه صادرات نیز بازگشت ارز فولادسازان به دولت و در صف انتظار قرار گرفتن برای دریافت ارز موردنیاز خود، انگیزه‌‌‌ای برای صادرات برای آنها باقی نگذاشته است.

چالش‌‌‌های درون‌‌‌بخشی صنعت فولاد، به موضوع تامین خوراک بازمی‌گردد که حل این مساله نیز به اعتقاد کارشناسان این حوزه باید با تدبیر مناسب به دست سازمان‌های دولتی گشوده شود.

تامین برق، نیازمند راهکار بلندمدت

مجید محمودی کارشناس فولاد در گفت‌وگو با «دنیای‌اقتصاد» درباره چالش‌‌‌های مهمی که واحدهای فولادسازی طی سال گذشته با آن روبه‌رو بودند، عنوان کرد: سال گذشته تولیدکنندگان فولاد با چند مساله و مشکل اساسی روبه‌رو بودند که به نظر می‌رسد این مشکلات همچنان ادامه داشته باشد. یکی از مهم‌ترین مشکلات فولادسازان در سال گذشته، تامین انرژی بود، چراکه واحدهای فولادسازی کماکان در تابستان با چالش تامین برق و در زمستان با چالش تامین گاز مواجه بودند و به همین دلیل در کل سال گذشته حدود ۳ تا ۴ میلیون تن فولاد از دست رفت. بدون شک زمانی که فولادسازان با کاهش برق و گاز روبه‌رو می‌‌‌شوند، میزان تولید آنها نیز با کاهش همراه می‌شود.

محمودی در ادامه توضیح داد: البته باید اذعان کرد که برخی فولادسازان با مپنا اقدام به ساخت نیروگاه کردند که نیروگاه این واحدها نیز وارد تولید شده‌‌‌اند، هرچند امیدواریم که وزارت نیرو به قول خود وفا کند و اجازه دهد که در وهله نخست، خود فولادسازان از این نیروگاه‌‌‌ها استفاده کنند.

وی در ادامه خاطرنشان کرد: البته سایر واحدهای فولادسازی نیز نیروگاه‌‌‌هایی را در دست اقدام دارند که قرار است در سال جدید این نیروگاه‌‌‌ها وارد مدار تولید شوند، بنابراین با وارد شدن این واحدهای جدید نیروگاهی، ممکن است که سال‌جاری نسبت به سال گذشته به لحاظ تامین انرژی ‌برای فولادسازان، سال بهتری باشد، چراکه خود دولت سرمایه‌گذاری جدیدی برای ساخت نیروگاه نکرده است و همواره سیاست دولت‌‌‌ها نشان داده که اولویت آنها در تامین انرژی به بخش خانگی اختصاص دارد؛ بنابراین با توجه به این موضوع که دولت نیروگاه و شبکه جدیدی را ایجاد نکرده است، از این رو اگر نیروگاه‌‌‌های خود فولادسازان وارد مدار نشوند، مشکل فولادسازان برای تامین انرژی ‌برای سال جدید کماکان به قوت خود باقی خواهد ماند.

چالش تامین گاز، همچنان بی‌‌‌چاره

این کارشناس فولاد در پاسخ به این پرسش که در زمینه تامین گاز فولادسازان چاره‌‌‌ای اندیشیده شده است، گفت: فولادسازان در زمستان با مشکل تامین گاز روبه‌رو هستند و اولویت نخست دولت نیز تامین بخش خانگی است و در فصل زمستان تامین گاز از سوی بخش خانگی با صرفه‌‌‌جویی نیز همراه نیست تا مشکل این واحدهای تولیدی را تقلیل دهد. محمودی همچنین در پاسخ به این پرسش که فولادسازان برای تامین گاز خود چاره‌‌‌ای اندیشیده‌‌‌اند، گفت: دولت به صورت ضمنی به فولادسازان پیشنهاد داده که در میادین گازی سرمایه‌گذاری انجام دهند؛ اما این پیشنهادها در حد صحبت بوده و هیچ‌گونه اقدام عملی در این راستا انجام نگرفته است، چراکه فولادسازان تمایل ندارند که وارد حوزه گاز شوند؛ چراکه سرمایه‌گذاری در میادین گازی هم نیازمند سرمایه‌گذاری بالایی است و هم موضوعی زمان‌بر است که به همین دلایل، آنها در این زمینه تمایل به سرمایه‌گذاری ندارند. وی در ادامه تاکید کرد: اگر قرار باشد واحدهای فولادسازی برق، گاز و ریل خود را تامین کنند، دیگر تولید برای آنها همراه با صرفه اقتصادی نخواهد بود. همین میزان سرمایه‌گذاری که فولادسازان‌‌‌ در حوزه نیروگاه انجام داده‌‌‌اند که جزو وظایف آنها نیست، می‌توانستند به واحدهای توسعه‌‌‌ای و افزایش میزان تولید خود اختصاص دهند. محمودی در ادامه افزود: در این راستا می‌توان به فولاد مبارکه اصفهان اشاره کرد که ۵۰۰ میلیون یورو برای ساخت نیروگاه هزینه کرده است که می‌توانست این میزان را صرف توسعه خود واحد کند که برایش اشتغال‌زایی و ارزآوری بیشتری را به همراه بیاورد.

بازگشت ارز صادراتی

این کارشناس فولاد با اشاره به چالش دیگر فولادسازان در ادامه یادآور شد: ‌‌‌ مساله مهم دیگری که واحدهای فولادسازی سال گذشته با آن درگیر بودند، موضوع بازگشت ارز صادراتی آنها بود که این مشکل در پایان سال به صورت بحرانی خود را بروز داد. مساله آن است که فولادسازان باید ارز حاصل از صادرات خود را به بانک مرکزی تحویل دهند و از سوی دیگر برای دریافت ارز موردنیاز خود برای تامین مواد اولیه و تجهیزاتی که وارداتی هستند، در صف انتظار قرار بگیرند؛ این موضوع تبدیل به یک چالش برای آنها شده است که زمانی که خود آنها ارزآور هستند، چرا برای دریافت ارز در صف انتظار قرار بگیرند.

محمودی در ادامه با ارائه پیشنهادی برای حل چالش فولادسازان برای تامین ارز عنوان کرد: دولت نباید تمام ارز فولادسازان را دریافت کند، حداقل می‌تواند بخشی از این ارز را که موردنیاز آنهاست در همان ابتدا به خودشان اختصاص دهد تا این واحدهای ارزآور، در انتظار اخذ ارز قرار نگیرند؛ از سوی دیگر، صف دریافت ارز نیز کوتاه‌‌‌تر خواهد شد. امیدوار هستیم که در سال جدید واحدهای فولادسازی با این مشکل که قابل حل است و برعکس تامین انرژی که نیازمند راهکارهای بلندمدت است، روبه‌رو نباشند.

تامین سنگ‌آهن

این کارشناس فولاد در ادامه به موضوع تامین مواد اولیه واحدهای فولادسازی در کشور اشاره کرد و گفت: ‌‌‌ مشکل دیگر واحدهای فولادسازی در سالی که گذشت و ممکن است در سال پیش‌‌‌رو نیز کماکان گریبان آنها را بگیرد، تامین سنگ‌آهن به عنوان مواد اولیه این واحدهاست. مساله مهم زنجیره فولاد این است که بخش بالادستی در زنجیره فولاد که معادن هستند، تبدیل به واحدهای تولیدی شده‌‌‌اند؛ در این راستا می‌توان واحدهای بزرگ معدنی مانند چادرملو و گل‌‌‌گهر را مثال زد که تبدیل به واحدهای صنعتی شده‌‌‌اند و اجازه نمی‌‌‌دهند که سنگ‌آهن از کرمان و یزد خارج شوند و این خوراک را در واحدهای تولیدی خود مورد استفاده قرار می‌دهند، این در حالی است که پیش از اینکه این واحدهای معدنی تبدیل به واحد صنعتی شوند، واحدهای فولادسازی بسیاری در اقصی نقاط ایران باوجود معادن سنگ‌آهن در مرکز ایران، ایجاد شدند که هم‌‌‌اکنون نیازمند سنگ‌آهن هستند. محمودی ادامه داد: در استان اصفهان واحدهای فولادی بزرگی وجود دارند، اما این استان معدن سنگ‌آهن چندانی ندارد. یا سایر واحدهای فولادسازی در سایر نقاط ایران با همین مشکل روبه‌رو شده‌‌‌اند. وی در پایان یادآور شد: البته برای تامین سنگ‌آهن موردنیاز فولادسازان این سازمان توسعه و نوآوری معادن و صنایع معدنی (ایمیدرو) است که باید برنامه‌‌‌ریزی لازم را انجام بدهد تا زنجیره فولاد از ناترازی و کمبود خوراک موردنیاز خود در رنج نباشد.