مرکز پژوهش های مجلس در گزارشی به بررسی اهمیت و چالش های بهره برداری معدن بوکسیت تاش پرداخت.

 به گزارش اقتصاد ملت به نقل از روابط عمومی معدن تاش؛ دفتر مطالعات انرژی، صنعت و معدن این مرکز در گزارشی با عنوان «بررسی اهمیت و چالش های بهره برداری معدن بوکسیت تاش» تصریح کرد با توجه به خواص منحصر‌به‌فرد فلز آلومینیوم و استراتژیک بودن این فلز در جهان و همچنین با توجه به هدف‌گذاری تولید ارقام بالای این فلز در برنامه‌های کشور و احداث چند کارخانه تولید شمش آلومینیوم، اهمیت تأمین مواد اولیه این فلز راهبردی بیشتر مشخص می‌شود. آلومینا (اکسید آلومینیوم با درصد خلوص بالا) مهم‌ترین ماده اولیه در این صنعت است که از فراوری سنگ معادن بوکسیت به‌دست می‌آید. در حال حاضر تنها تولیدکننده، شرکت آلومینای ایران (مجتمع جاجرم) است و تأمین خوراک آن از طریق استخراج معادن بوکسیت به‌عنوان وروردی زنجیره تولید آلومینا و آلومینیوم صورت می‌پذیرد. ذخایر بوکسیت در کشور ما در مقایسه با سایر کشورها، اندک محسوب می‌شود. به‌گونه‌ای که تولید یک سال برخی از این کشورها به اندازه کل ذخایر بوکسیت شناسایی شده ایران است.

معدن تاش، به‌دلیل میزان ذخیره قابل استخراج، کانی‌زایی و شرایط ماده معدنی آن، به‌عنوان یکی از منابع اصلی تأمین، در حال حاضر ازجمله مهم‌ترین معادن بوکسیت کشور محسوب می‌شود.

با‌ این‌حال پروانه بهره‌برداری این معدن در سال 1398، به سبب نگرانی‌های اجتماعی از آلودگی‌های زیست‌محیطی حاصل از استخراج و بروز برخی منازعات محلی تمدید پروانه با دستور شورای تأمین استان تمدید نشد.

جلوگیری از بهره‌برداری معدن تاش و تعطیلی این معدن تأثیر زیادی بر کاهش کیفیت بوکسیت مورد استفاده شرکت آلومینا به‌عنوان تنها تولیدکننده پودر آلومینا گذاشته است.

این گزارش مهم‌ترین نگرانی‌های موجود پیرامون فعالیت معدن را آلودگی آب و تخریب منابع آبی و تبعات ناشی از آن نظیر تأثیر این فعالیت‌ها بر آب‌های سطحی، تغییر جریان آب‌های سطحی و سیل‌خیزی منطقه می‌داند.

در راستای بررسی این چالش‌ها و همچنین بر‌مبنای مطالعات صورت گرفته، شرکت آلومینای ایران اقدام‌هایی را پس از سال 1398 در جهت برطرف کردن نگرانی‌ها انجام داده که از آن جمله می‌توان به کوچک‌سازی محدوده معدن‌کاری، تدوین طرح احیا و بازسازی معدن، پرداخت حقوق عرفی دامداران، احداث سازه‌های آبخیزداری، بررسی مداوم کمیت و کیفیت منابع آبی موجود در محدوده، ساماندهی محل تقاطع مسیل‌ها با جاده دسترسی معدن، انتقال بارهای بوکسیت اختلاط‌دار دپو شده و احداث سازه‌های کاهش زیان‌باری سیلاب اشاره کرد.

طبق بررسی‌های این گزارش، استخراج و بهره‌برداری از معادن همواره با آثار زیست‌محیطی همراه بوده است و به‌دلیل عدم مدیریت کارآمد، جامعه در حوزه مسائل زیست‌محیطی نسبت به فعالیت‌های معدنی با نگاه تخریبی می‌نگرند.

این در حالی است که با مدیریت صحیح فعالیت‌های معدن‌کاری (اکتشاف، استخراج و فراوری) می‌‌توان تا حد بسیار زیادی آثار مخرب زیست‌محیطی را کاهش داد. کما اینکه قوانین زیست‌محیطی هیچگاه در کشورهای توسعه‌یافته مانع از پیشرفت‌های معدنی و صنعتی آنان نشده، بلکه در جهان امروز با استفاده از فناوری‌های نوین، بسیاری از مشکلات و چالش‌های زیست‌محیطی رفع شده است.

این گزارش تاکید می‌کند با توجه به اقدام‌های اصلاحی و تمهیدات صورت گرفته شرکت آلومینای ایران و تأییدات مراجع قانونی و نظارتی، اهمیت معدن تاش در چرخه اقتصادی کشور، چالش‌های تأمین بوکسیت از خارج از کشور (سختی بالای بوکسیت خارجی، خروج ارز و کاهش اشتغال پایدار) و عدم کیفیت مناسب (از لحاظ تناژی و عیاری) منابع تأمین بوکسیت در داخل کشور، لازم است امکان بازگشایی مجدد معدن توسط مسئولان ذی‌ربط با در نظر گرفتن اقناع اجتماعی و توصیه‌های این گزارش مبتنی‌بر نظارت‌های پسینی سخت‌گیرانه بر عملکرد زیست‌محیطی معدن (مانند الزامات محل دپوی باطله، غلظت عناصر سمی در آب‌های زیرزمینی، احداث و تقویت سازه‌های کاهش زیان‌باری سیل و …) مورد بررسی مجدد قرار گیرد.