معصومه صالحی
حوزه «شیلات» یکی از ظرفیت‌های مناسب کشور است. سواحل جنوبی ایران ۴هزار و ۵۰۰کیلومتر به همراه ۲۰۰هزار کیلومتر سواحل شمالی کشور کل مساحت سواحل کشور را به ۶هزار و ۵۰۰کیلومتر می رساند تا ایران در تولید محصولات آبزی جایگاه ۲۳جهان را داشته باشد؛ این در حالی است که سهم کشورمان در بازارهای جهانی شیلات تنها ۰.۵درصد است و عمده تولیدات جهان یعنی ۷۳درصد حجم در این حوزه مربوط به کشورهای جنوب شرقی آسیا از جمله چین، اندونزی و هند است.
به گزارش خبرنگار ما؛ مطابق آمار موجود سرانه مصرف هر ایرانی ۱۳ کیلوگرم است که البته عمده مصرف به شکل کنسرو است؛ در حالی که کیفیت محصولات تولیدی به شکل صید و صیادی قابل مقایسه به مواد پروتئینی کنسروی نیست. در واقع سوالی که همواره مطرح است؛ اینکه با توجه به این حجم از سواحل دریایی ایران، چرا سهمی بسیار ناچیز در بازار شیلات جهان و همچنین سرانه مصرفی پایین داریم؟
محمود معلم مدیرعامل شرکت شیلات سازمان اتکا که از زیرمجموعه های سازمان اتکا می باشد، صبح امروز در نشست خبری با خبرنگاران در این خصوص مطالبی را مطرح کرد.
وی با اشاره به اینکه قصد داریم تا سال ۱۴۰۴ هشت درصد از سهم کشور در بحث شیلات را داشته باشیم، از افتتاح کارخانه کنسروسازی در اوایل سال آینده خبر داد و گفت: برای کارخانه کنسروسازی ۱۵۰ میلیارد تومان و برای احداث مزارع پرورش ماهی و کارخانه بسته بندی در غرب کشور نیز ۱۰۰ میلیارد تومان سرمایه نیاز است.
عضو انجمن صنعت تولید و بسته بندی مواد پروتئینی کشور با اشاره به کل محصولات آبزی دنیا عنوان کرد: در جهان ۲۱۲ میلیون تن محصولات شیلات است که از این عدد ۵۵ درصد مربوط به تولیدات آبزی پروری بوده و ۴۵ درصد مربوط به بخش صید و صیادی است؛ این در حالی است که پیش از انقلاب تولید محصولات شیلات ایران حدود ۴۰۰ هزار تن بوده که این عدد با رشدی که پس از انقلاب داشته است؛ در حال حاضر به سالانه یک میلیون و ۲۰۰ هزار تن رسیده که ۶۵ درصد این آمار مربوط به حوزه صید و صیادی و ۳۵ درصد در بخش آبزی پروری است.
مدیرعامل شرکت شیلات اتکا گفت: ۳۰ درصد مصرف ما از کل مصرف آبزیان در کشور کنسرو ماهی است که سلامت ماهی را نمی توان در کنسرو آن شاهد بود و قبل از انقلاب سهم ما در تولیدات شیلاتی بسیار کمتر بود که بعد از انقلاب رشد ۳ برابری داشت.
وی با بیان اینکه مشکلات فعلی کشور پایه اقتصادی دارد، گفت: با وجود ظرفیت‌هایی که در کشور وجود دارد؛ همچنان در برخی بخش‌ها وابستگی‌ها زیاد است. در همین راستا چالش عدم استفاده از این ظرفیت‌ها بوده که باید با مدیریت مناسب به حداقل برسد.
عضو انجمن صنعت تولید و بسته بندی مواد پروتئینی کشور ادامه داد: ما به سمت اقلیم خشک در حال حرکت هستیم و بر اساس آخرین آمار فائو ۷۵ درصد پروتئین جهان از خشکی به دست می‌آید و فقط ۲۵ درصد این محصولات دریایی است. قرار است این عدد تا سال ۲۰۵۰ میلادی برعکس شده و ۷۵ درصد محصولات دریایی باشند و باقی از راه خشکی تولید شوند. این روند خود حاکی از خشک شدن بیشتر اقلیم‌های کره زمین است و ایران هم باید بتواند از ظرفیت دریایی خود حداکثر استفاده را داشته باشد. اگر اینگونه نشود؛ در تأمین پروتئین نسل آینده با مشکل رو به رو خواهیم بود.
معلم با اشاره به منطقه استراتژیک چابهار و راهیابی این بندر به اقیانوس هند ادامه داد: آبزیان در این منطقه بسیار متنوع بوده که ۴۵ درصد صید کشور در این منطقه انجام می‌شود. عمده ماهی‌های صید شده این منطقه هم صنعتی است.
عضو انجمن صنعت تولید و بسته بندی مواد پروتئینی کشور با بیان اینکه ۳ نوع صید در حوزه آبزیان می‌توان برشمرد، گفت: ماهی‌های صنعتی که بیشتر در کنسروسازی مورد استفاده قرار می‌گیرند. نوع دوم ماهی‌های تجاری بوده که سر سفره خانوارها قابل مشاهد است. سوم نوع ماهی های غیرماکول و ماهی‌هایی هستند که به لحاظ شرعی خوردن آنها در کشور حرام محسوب می‌شود، اما ظرفیت خوبی در حوزه صادرات دارند. در حال حاضر حدود ۱۵۰ هزار تن صادرات در این بخش انجام می‌شود که ۵۴۰ میلیون دلار ارزآوری داشته و باید این عدد ۵ برابر شود.
معلم با اشاره به ظرفیت بندر چابهار اضافه کرد: در این منطقه سالانه ۳۰۰ هزار تن محصول صید می‌شود که ۲۰۰ هزار تن آن مربوط به ماهی‌های صنعتی و ۱۰۰ هزار تن ماهی‌های غیرماکول (غیرقابل استفاده در کشورهای مسلمان) است.
وی در ادامه تاکید کرد: این منطقه ظرفیت دارد تا سالانه ۳۰ میلیون کنسرو ماهی برای بازار داخل و خارج تولید و عرضه کند. همچنین پرورش میگو در این منطقه از دیگر اهداف تعیین شده است که این طرح به شکل جدی از سال آینده کلید می‌خورد.
معلم با اشاره به ظرفیت سواحل جنوبی کشور یادآور شد: در چابهار غالب ماهی‌های صید شده صنعتی هستند، ماهی‌های بوشهر تجاری بوده و آبزیان هرمزگان غیرماکول هستند. پرورش ماهی در قفس بیشتر در هرمزگان انجام می‌شود.
عضو انجمن صنعت تولید و بسته بندی مواد پروتئینی کشور به ظرفیت کشور در پرورش میگو اشاره کرد و گفت: کل میگو پرورشی کشور حدود ۴۰ هزار تن بوده که در بوشهر پیگیری و انجام می‌شود. به گفته وی قیمت تمام شده آنها هر کیلو بین ۱۶۰ تا ۲۰۰ هزار تومان است. از این حجم تولید ۸۵ تا ۹۰ درصد به کشورهای عربی و جنوب شرقی آسیا صادر می‌شود که ارز حاصل از آن کمکی به اقتصاد کشور محسوب می‌شود.
وی در ادامه تاکید کرد: باید از امکانات و ظرفیت های خود حداکثر بهره برداری را برای مردم داشته باشیم؛ چراکه کشور ما نباید وابستگی زیادی به خارج از کشور داشته باشد و تحت تاثیر تحریم ها قرار گیرد.
معلم بیان کرد: در سازمان اتکا زنجیره شیلات ما از سال گذشته شکل گرفت. دریچه ایران به اقیانوس از چابهار هست و در چابهار ظرفیت خوبی به خاطر اقیانوسی بودن داریم و ۴۵ درصد صید کشور در این منطقه است.
وی افزود: در کنسروهای ماهی از ماهی‌های صنعتی استفاده می‌شود و ۸۰ درصد قوطی ها ماهی است و مابقی آن روغن، نمک و … است و اگر ماهی با کیفیت در کنسرو بگذارند؛ قیمت آن بالا می‌رود.معلم در پایان گفت: یکی از برنامه های ما این است که ماهی قزل الا را در کنسروها قرار دهیم تا بهبود کیفیت و قیمت خوب را شاهد باشیم.