بیمه تأمین‌اجتماعی برخلاف آنچه برخی تصور می‌کنند تنها منحصر به شاغلان در کارگاه‌های مشمول قانون تأمین‌اجتماعی که از سوی کارفرمایان بیمه می‌شوند، نیست و در قانون تأمین‌اجتماعی، این امکان فراهم شده تا افرادی که مشمول هیچ بیمه‌ای نیستند نیز تحت پوشش بیمه‌ای این سازمان قرار گیرند. مطابق قانون تأمین‌اجتماعی، مشمولان پوشش بیمه‌ای این سازمان به دو دسته «بیمه‌شدگان اجباری» یعنی افرادی که در کارگاه‌های مشمول قانون کار و قانون تأمین‌اجتماعی شاغل هستند و «بیمه‌شدگان خویش‌فرما» تقسیم می‌شود و بیمه خویش‌فرما نیز خود به دو دسته بیمه اختیاری و بیمه صاحبان حرف و مشاغل آزاد تقسیم می‌شود.

به گزارش اقصادملت و به نقل از روابط‌عمومی سازمان تأمین‌اجتماعی؛ بیمه اختیاری امکانی ویژه برای کسانی است که بعد از یک دوره اشتغال و بیمه‌پردازی، در حال حاضر تحت پوشش هیچ بیمه‌ای نیستند و تمایل دارند سوابق بیمه‌پردازی خود را تا رسیدن به سن برخورداری از خدمات بلندمدت تأمین‌اجتماعی ادامه دهند.

این افراد در صورتی که حداقل 30 روز  سابقه بیمه‌پردازی قبلی داشته باشند، می‌توانند با مراجعه به سامانه خدمات غیرحضوری سازمان تأمین‌اجتماعی به نشانی es.tamin.ir  یا مراجعه حضوری به شعب و کارگزاری‌های رسمی این سازمان در سراسر کشور، درخواست انعقاد قرارداد بیمه اختیاری را تکمیل کرده  و پس از انعقاد قرارداد، حق بیمه خود را نیز در زمان تعیین‌شده پرداخت کنند تا خود و افراد تحت تکفل‌شان تحت پوشش خدمات تأمین‌اجتماعی قرار گیرند. بدیهی است این گروه از بیمه‌شدگان درصورتی که حق بیمه مقرر را در موعد مقرر پرداخت نکنند، قرارداد بیمه آنان باطل می‌شود هرچند متقاضی می‌تواند در چارچوب ضوابط، مجدداً و در صورت احراز شرایط قرارداد جدید منعقد کند.

نرخ حق بیمه اختیاری

نرخ پرداخت حق بیمه برای متقاضیان ادامه بیمه به‌صورت اختیاری 27 درصد دستمزد یا درآمد ماهانه متقاضی است و با پرداخت این حق بیمه، فرد بیمه‌شده تحت پوشش همه خدمات بلندمدت (شامل مستمری‌‌های بازنشستگی، ازکارافتادگی ، بازماندگان و خدمات درمانی) و تعهدات کوتاه‌مدت سازمان تأمین‌اجتماعی به غیر از بیمه بیکاری خواهد بود .   
مهدی شکوری مدیرکل امور بیمه‌شدگان سازمان تأمین‌اجتماعی در مورد بیمه اختیاری و برخی پرسش‌های متقاضیان این نوع بیمه گفت: فرزندان اناث مستمری‌بگیر که مستمری پدر یا مادر بیمه‌شده خود را دریافت می‌کنند، می‌توانند خود جداگانه نسبت به انعقاد قرارداد ادامه بیمه به طور اختیاری اقدام کنند و با انعقاد قرارداد بیمه اختیاری، مستمری آنها قطع نمی‌شود و در صورت احراز شرایط استفاده از مستمری بازنشستگی یا ازکارافتادگی، می‌توانند بین ادامه دریافت مستمری پدر یا مادر مرحوم یا دریافت مستمری بازنشستگی و ازکارافتادگی خود، یکی را انتخاب کنند.
وی با اشاره به اینکه حداکثر سن قابل قبول برای متقاضی ادامه بیمه به صورت اختیاری، 50 سال است، افزود: متقاضیان این بیمه، در صورت داشتن سن بیش از 50 سال باید معادل مازاد سن نسبت به 50 سال، سابقه قبلی بیمه‌پردازی داشته باشند، گفت: خرید خدمت سربازی به‌عنوان سابقه معادل مازاد سنی، در احراز شرایط انعقاد بیمه اختیاری افراد بالای 50 سال مؤثر است. علاوه بر این در اجرای قانون نقل و انتقال سوابق، انتقال سوابق پرداخت حق بیمه اختیاری به سایر صندوق‌های بیمه و بازنشستگی در صورت پذیرش سوابق از سوی صندوق مقصد، بلامانع است.

ادامه بیمه به‌صورت اختیاری در ایام مرخصی بدون حقوق

مدیرکل امور بیمه‌شدگان سازمان تأمین‌اجتماعی در مورد امکان ادامه بیمه به‌صورت اختیاری در ایام مرخصی بدون حقوق افراد شاغل در موسسات و شرکت‌های دولتی مشمول قانون تأمین‌اجتماعی، گفت: با توجه به اینکه افراد شاغل در مؤسسات و شرکت‌های دولتی مشمول قانون تأمین‌اجتماعی در ایام مرخصی بدون حقوق، از حالت اشتغال خارج می‌شوند و تابع هیچ یک از نظام‌های بیمه‌ای نیستد؛ در صورت تمایل و احراز شرایط مقرر می‌توانند نسبت به ادامه بیمه خود به طریق ادامه بیمه به طور اختیاری یا بیمه صاحبان حرف و مشاغل آزاد با رعایت سایر شرایط مقرر، اقدام کنند.
وی در مورد مقررات بیمه اختیاری برای اتباع خارجی نیز افزود: اتباع خارجی که دارای حداقل 30 روز سابقه پرداخت حق بیمه قابل قبول نزد سازمان باشند، می‌توانند در صورت احراز سایر شرایط قانونی و ارائه مجوز اقامت معتبر، نسبت به انعقاد قرارداد ادامه بیمه به‌طور اختیاری اقدام کنند.
شکوری درباره تعلق یا عدم تعلق هزینه سفر بیمار و همراه بیمه‌شدگان به بیمه‌شدگان اختیاری گفت: از تاریخ یکم آبان 1385 پرداخت کمک هزینه کفن‌ودفن، کمک هزینه وسایل کمک پزشکی (پروتز و اروتز) و کمک هزینه سفر بیمار و همراه به بیمه‌شدگان ادامه بیمه به طور اختیاری امکانپذیر است.
وی با یادآوری اینکه انعقاد قرارداد با متقاضیانی که دارای 10 سال سابقه قبلی هستند، بدون لحاظ شرط سنی امکانپذیر است، گفت: امکان پرداخت حق بیمه این نوع بیمه به‌صورت یکجا تا اسفندماه هر سال امکانپذیر است. حتی اگر بیمه‌شده مایل باشد پرداخت حق بیمه یکجا تا اردیبهشت سال بعد از آن نیز به‌صورت علی‌الحساب ممکن است و طبیعتاً بعد از مشخص شدن میزان افزایش دستمزدها در سال جدید، مابه‌التفاوت حق بیمه از این بیمه‌شدگان دریافت خواهد شد.

معاینات پزشکی پیش از بیمه برای چه کسانی الزامی است؟

مدیرکل امور بیمه‌شدگان سازمان تأمین‌اجتماعی با اعلام اینکه متقاضیان ادامه بیمه به صورت اختیاری در ابتدای قرارداد باید مورد معاینه پزشکی برای اطلاع از وضعیت سلامت آنان قرار گیرند، گفت: متقاضیانی که ظرف 10 سال قبل از تاریخ درخواست یا انعقاد قرارداد، دارای حداقل یک سال سابقه بیمه‌پردازی با نرخ کامل باشند و 90 روز آن در یک سال منتهی به تاریخ درخواست یا قرارداد باشد، از انجام معاینات پزشکی معاف خواهند بود.
گفتنی است انعقاد قرارداد بیمه و پرداخت حق بیمه برای متقاضیان بیمه اختیاری بسیار ساده است و فرد متقاضی در صورت احراز شرایط، می‌تواند بعد از ثبت‌نام در سامانه خدمات غیرحضوری سازمان تأمین‌اجتماعی به نشانی es.tamin.ir کلیه مراحل انعقاد قرارداد و پرداخت حق بیمه را از طریق این سامانه و بدون نیاز به مراجعه حضوری به شعب سازمان تأمین‌اجتماعی انجام دهد.