بخش معدن و صنایع معدنی پیشران اقتصاد است و با متحول‌شدن این بخش، سایر بخش‌های صنعتی و اقتصادی کشور متحول خواهد شد اما این بخش همچنان با چالش‌های بسیاری مواجه است. 

به گزارش اقتصاد ملت به نقل از روابط عمومی گروه سرمایه گذاری توسعه معادن و فلزات؛ از دید کارشناسان یکی از چالش‌های بسیار مهم بخش معدن در شرایط کنونی کمبود نیروی انسانی ماهر است. نیروی انسانی اکنون آن طور که باید از مهارت‌های لازم و کافی برای فعالیت در این صنعت برخوردار نیستند و سرمایه‌گذاری در آموزش و ارتقاء منابع انسانی از مهم‌ترین اقداماتی ا‌ست که منجر به توسعه هرچه بیشتر و افزایش بهره‌وری بخش معدن کشور خواهد شد.

امین صفری، معاون امور معادن و صنایع معدنی گروه سرمایه‌گذاری توسعه معادن و فلزات در این زمینه اظهار داشت: از منظر نبود نیروی انسانی ماهر در این بخش می‌توانیم از دو جنبه به مساله بپردازیم. یکی ورود نیروی انسانی متخصص در حوزه معدن و دیگری خروجی‌ها در این بخش است.

صفری افزود: در بخش ورودی‌ها، ورود نیروی انسانی از دانشگاه‌های داخل است، دانشگاه‌های ما به طرز بارز و روشنی در سال‌های اخیر نه تنها رشدی نداشتنه‌اند و متناسب با تغییرات تکنولوژی و تغییرات روز دنیا پیش نرفته‌‌اند بلکه به نظر می‌رسد با افت کیفی خروجی‌های دانشگاه‌ها نیز مواجه هستیم. برای نمونه واحدهای درسی رشته معدن حداقل در بیست سال اخیر هیچ تغییری نکرده است و منابع درسی همان منابع بیست سال گذشته است. نه تنها فهرست موضوعات بلکه منابع هم تغییر نکرده است اما امور اجرایی، فرآیندها و تکنولوژی طی چند سال اخیر به شدت دستخوش تغییر بوده و پوست انداخته است، در نتیجه ورودی‌های ما ورودی‌هایی با علم ۳۰ سال گذشته هستند.

معاون امور معادن و صنایع معدنی “ومعادن” گفت: مساله دیگر این است که رشته معدن یک رشته تئوریک و آزمایشگاهی نیست، بلکه یک رشته کاملا اجرایی است اما متاسفانه در واحدهای درسی به بحث اجرایی بودن آن پرداخته نمیشود و نتیجه این است که وقتی نیروهایی از بهترین دانشگاه‌های کشور استخدام می‌کنیم با نیروی انسانی مواجه هستیم که هیچ آشنایی با بخش‌های معدن ندارد نه تنها برای انجام کار مهارت ندارد حتی نسبت به این کار آشنایی هم ندارد.

وی ادامه داد: به عقیده بنده این امر نیازمند یک تغییر جدی در این بخش هستی که اراده آن حتما باید از سوی دانشگاه باشد نه صنعت. به نظر من دانشگاه می‌تواند با وجود سازمان‌های چون ایمیدرو، یک تعامل جدی ایجاد کند و کمیته مشترکی را شکل دهد تا واحدهای درسی را تغییر و بازدیدهای حین تحصیل را افزایش دهند. این امری ضروری است تا موضوعات کاربردی افزایش یابد و در کنار ان باید از الگوی دانشگاه‌های بین‌المللی استفاده شود و سرفصل دروس با علم روز دنیا متناسب شود.

صفری با اشاره به گفته‌ی معاون معادن و فرآوری وزارت صمت در زمینه استفاده از متخصصان خارجی گفت: در دوره وزارت مهندس نعمت‌زاده نیز این موضوع عنوان گردید و دلیل پیشامد این پیشنهادات این است که زمانی که مدیران به صورت جدی وارد مرحله اجرا می‌شوند کمبود نیروی انسانی متخصص را احساس می‌کنند.

به گفته‌ی معاون امور معادن و صنایع معدنی “ومعادن”، ما از نظر دانش نیروی انسانی و متخصص داخلی بدون تعارف فقیر هستیم. تعدد و کمیت ما بالا است اما این دانش عمق ندارد و به روز نیست. دانش فارغ‌التحصیلان ما در بخش معدن قدیمی است و دانشجویان و فارغ‌التحصیلان ما از تکنولوژی‌های روز حوزه خود اطلاعی ندارند لذا این حوزه نیازمند تغییر جدی است.

وی ادامه داد: لازمه این کار اراده دانشگاه، تعامل جدی برای تغییر واحدهای درسی و استراتژی‌ها و تغییر نگرش به تدریس در دانشگاه است. مرحله بعدی تشکیل کمیته مشترک با سازمان‌هایی همچون ایمیدرو است که خود اجرایی هستند و کارشناسان این حوزه به عنوان دستگاه‌های حاکمیتی و اجرایی در آن کار می‌کنند. به نظر می‌رسد باید کمیته تشکیل شود و از ابتدا و مجددا این بخش شکل گیرد.

صفری گفت: دانشکده مهندسی معدن دانشگاه صنعتی امیرکبیر از گذشته به عنوان یکی از بهترین دانشگاه‌ها در این رشته بوده است اما همان‌گونه که اشاره کردم منابع ما به‌روز نیست و باید از منابعی که در دنیا استفاده می‌شوند، الگو بگیریم. واحدهای درسی باید تغییر کنند و کاربردی‌تر شود و رابطه دانشجو با حوزه عملیاتی عینی‌تر گردد.

وی تاکید کرد: دانشگاه باید در بخش پایان‌نامه به شدت سختگیر باشد چرا که پایان‌نامه‌ها در همه رشته‌ها به ویژه در معدن تکراری و غیر واقعی هستند، باید در این حوزه به شدت سختگیر باشیم. شرکت‌های معدنی کشور شرایط خوبی به لحاظ درآمدی دارند که پس از اینکه دانشگاه نگاه خود را تغییر داد می‌تواند با شرکت‌های بزرگ وارد توافق شود و این شرکت‌ها در قالب نقش مسئولیت اجتماعی خود از نخبگان حمایت کنند.

صفری در ادامه عنوان کرد: نهادهای مختلف برای تامین نیروی انسانی خود دانشگاه تشکیل می‌دهند که اگر این اتفاق در صنعت نیز بیفتد اتفاق خوبی است. در گذشته موسسه آموزش و پژوهشی وزارت صنایع و معادن وجود داشت که علاقمندان در آنجا دوره می‌دیدند.

معاون امور معادن و صنایع معدنی “ومعادن” بیان کرد: باید از ظرفیت‌های موجود استفاده کرد. این کار پیچیده و سختی نیست و فقط باید اراده‌اش اتفاق بیفتد که نتیجه آن را طی ۵ تا ۱۰ سال آینده مشاهده کنیم. در کشور نیروهای مستعد و دانشجویان علاقمند وجود دارد که باید تحت آموزش‌های صحیح قرار گیرند. ورودی‌های ما بدون تعارف نه تنها علم روز را ندارند بلکه توانمندی‌های اجرایی نیز نداشته و شناخت حداقلی با معدن دارند.

وی افزود: باید از دانشگاه پرسید که تا کی می‌خواهند به این شیوه ادامه بدهند؟ اگر پای درد دل دانشگاه بنشینید می‌گوید حوزه صنعت با ما همکاری نمی‌کند، مقصود از این همکاری چیست؟ ایجاد پروژه‌هایی که دانشگاه انجام بدهد و در قبال آن درآمدزایی کند. من به عنوان کسی که سعی کرده‌ام این اتفاق را رقم بزنم، متاسفانه در هر جایی که با دانشگاه وارد عمل شدیم با شکست روبه‌رو شدیم. دانشگاه توانایی انجام پروژه‌‌های به‌روز را ندارد. دانشگاه باید از تغییر واحدهای درسی شروع کند در این صورت اساتید مجبور می‌شوند خودشان را به‌روز کنند و بعد دانشجوها به‌روز می‌شوند و پروژه‌ها و درآمدزایی خود به خود به دنبال آن ایجاد می‌شود.

صفری در ادامه با اشاره به مهاجرت متخصصین از کشور گفت: بر اساس آمار، در چند سال اخیر مهاجرت افزایش پیدا کرده است. در بخش معدن نیز این اتفاق با توجه به بازار کار خوبی که در برخی کشورها برای متخصصین معدن وجود دارد، افتاده است. در کشورهای معدن‌خیزی مانند استرالیا و کانادا که هم مهاجرپذیر هستند هم معدن‌خیز هستند این آمار بیشتر است. اخیرا نیز کشورهای حوزه خلیج‌فارس که در حوزه معدن کار می‌کنند و وضعیتی رو به رشد دارند این متخصصین را جذب می‌کنند. مهاجرت اگر با هدف کسب تجربه باشد و پس از آن متخصصین به کشور بازگردند عالی است که باید این موضوع به صورت جدی پیگیری شود و متخصصین که علاقمند به آن هستند نیز مورد حمایت قرار گیرند.

وی به ایجاد تحول در بخش معدن کشور تاکید کرد و گفت: بخش معدن کشور باید با ایجاد سازو‌کارها و مشوق‌هایی متحول شد تا مهاجرت کمتری از سوی متخصصین این بخش صورت گیرد. در غیر این صورت در آینده‌ای نه چندان دور وضعیت خوبی در این بخش نخواهیم داشت چرا که هم فارغ‌التحصیلان متخصص و با مهارتی در بخش نداریم و هم با مهاجرت متخصصان حوزه مواجه هستیم و از متخصصین این عرصه تهی می‌شویم.

معاون امور معادن و صنایع معدنی “ومعادن” ادامه داد: این حوزه به غیر از تجهیزات به شدت به نیروی انسانی ماهر نیاز دارد و فقط با تجهیزات خالی نمی‌توان در این حوزه کار کرد. در بخش اکتشاف اگر بهترین تجهیزات را هم داشته باشید اگر متخصصین امر را نداشته باشید فقط هزینه می‌کنید و به نتیجه ای مطلوبی نخواهید رسید. در کشور بخش‌هایی تجهیزات خوبی دارند اما متخصصین معدن ضعیف هستند یا از متخصصین خارجی استفاده می‌کنند تا بتوانند به ذخایر خوبی برسند. با توجه به شرایط تحریمی باید روی این بحث توجه و تمرکز بیشتری داشته باشیم.