دومین کنفرانس ملی مدیریت نوآوری در صنعت و معدن به همت انجمن تحقیق و توسعه و نوآوری صنایع و معادن ایران و به میزبانی صندوق نوآوری و شکوفایی در محل صندوق نوآوری و شکوفایی برگزار شد.
به گزارش اقتصاد ملت به نقل از روابط عمومی و امور بین الملل هلدینگ سرمایه گذاری صنایع شیمیایی ایران؛ در این دوره از کنفرانس مهندس علی معصومی دبیرکل انجمن تحقیق و توسعه نوآوری صنایع و معادن ایران، دکتر سعید زرندی مدیرعامل هلدینگ سرمایه‌گذاری صنایع شیمیایی ایران و معاون اسبق وزارت صمت، دکتر مصطفی طاهری عضو کمیسیون صنایع و معادن مجلس، دکتر نادر آل‌ابراهیم پژوهشگر حوزه هوش مصنوعی، دکتر برات قبادیان معاون اسبق آموزش، پژوهش و فناوری وزارت صمت، دکتر آرمان خالدی عضو هیات علمی پژوهشکده مطالعات فناوری، مهندس محمد گلستانی مدیر توسعه صنعت و فناوری سازمان صنایع کوچک و شهرک‌های صنعتی ایران و نمایندگان شرکت‌های فعال در حوزه صنعت و معدن حضور داشتند.دکتر سعید زرندی مدیرعامل هلدینگ صنایع شیمیایی ایران و معاون اسبق وزارت صمت به عنوان سخنران این کنفرانس به موضوع توسعه صنعتی و زیرساخت‌های موردنیاز این مهم پرداخت و گفت: موضوعی که در حوزه توسعه صنعتی و توسعه اقتصادی کشورها مهم است؛ اینکه بدانیم در رابطه با سایر کشورهایی که در اطراف ما هستند؛ در چه جایگاهی قرار داریم و نسبت به سایر کشورها آیا امکان تبادلات کالایی، خدماتی و محصول وجود دارد یا خیر؟ وی با بیان اینکه توسعه صنعتی را باید قالب زنجیره ارزش جهانی ارزیابی کنیم ، افزود: اگر می‌خواهیم به توسعه اقتصادی دست یابیم؛ چاره‌ای نداریم تا در توسعه تولیدات کشور توان رقابت‌پذیری خود را بالا ببریم. در همین راستا یکی از راه‌هایی که در سنجش رقابت‌پذیری موثر است؛ اینکه در سطح جهانی چقدر می‌توانیم نقش‌آفرین باشیم و در کجای دنیا قرار داریم؟
تولید محصولات پیچیده باید در دستور کار قرار گیرد
مدیرعامل هلدینگ صنایع شیمیایی ایران با تاکید بر اینکه تولید محصولات پیچیده باید در دستور کار قرار گیرد،گفت: اولین چیزی که در این حوزه خودنمایی می‌کند؛ اینست که توسعه اقتصادی کشورها از منظر پیچیدگی محصول طراحی و تحلیل می‌شود. اینکه آیا محصولی تولید می‌کنید که زنجیره ارزش جهانی را به شما وابسته کند یا خیر؟ بنابراین اگر پیچیدگی محصولی ما پایین باشد؛ قاعدتا همین جایگاهی را خواهیم داشت که امروز در عرصه جهانی و منطقه‌ای داریم. درست است که صادراتمان توسعه و رشد زیادی پیدا کرده است، اما متاسفانه امروز تنها به عنوان تامین‌کننده مواد اولیه تولید در دنیا محسوب می‌شویم. وی در ادامه با اشاره به آمار صادرات و واردات کشور گفت: در نگاهی خیلی خوشبینانه و با تخمین حداقل ارزش واردات سرانه به ایران ۵ برابر صادرات سرانه کشورمان است. یعنی اینکه یک دلار جنس صادر و پنج دلار جنس به کشور وارد می‌شود از طرفی آمار ها نیز نشان دهنده اینست که تنها نیم درصد صادارت محصولات صنعتی با فناوری پیشرفته و بیش از 50 درصد صادرات محصولات صنعتی منبع محور (پیچیدگی پایین محصولات) داریم . که همین موضوع نشان دهنده این است که چه بخواهیم و چه نخواهیم جایگاه ما در زنجیره ارزش جهانی در تامین مواد اولیه تولید جهان محدود شده است.
اصلی ترین شاخص در کشور برای سنجش پیشرفت صنعت کشور شاخص رقابت پذیری سازمان ملل است. در گزارش رقابت‌پذیری سازمان ملل، نسبت صنایع با تکنولوژی بالا به متوسط و پایین در کشورهای توسعه یافته رو به افزایش است در حالی که برای کشور ما این نسبت بسیار پایین است و در رده‌بندی بین‌المللی سال 2020، متأسفانه جایگاه کشور ما رتبه 55 ام است و در مقایسه با کره جنوبی (رتبه 5) و ترکیه (رتبه 28) قابل قبول نیست،
راهی جز تولید فناورانه وجود ندارد
با مرور سیاست های توسعه صنعتی کشور در 60 سال گذشته، توسعه صنعتی در ایران در ابتدا از مسیر جایگزینی وارادات در دهه 1340 کار خود را آغاز کرد و در بازه زمانی بین 1370 تا 1400 رویکرد توسعه صادرات به خود گرفت. هم اکنون راهبرد اصلی به نظر می بایست حداکثر سازی ارزش افزوده به عنوان جایگزین رویکرد توسعه صادرات باشد و این مهم در تمامی امور توسعه صنایع و معادن کشور و زنجیره های ارزش در دستور کار قرار گیرد. سياستگذاري در جهت توسعه صنايع تكميلي از يك سو ارزش افزوده بالا ايجاد مي كند و از سوي ديگر به عنوان موتور پيشران مي تواند باعث سرازير شدن سرمايه هاي مردمي و خرد به حوزه توليد شود كه خود باعث اشتعالزايي و سودآوري بالا مي گردد. زنجيره ارزش ابزار مهمي جهت رديابي مزيت رقابتي بنگاههاي اقتصادي به شمار مي رود. توسعه صنايع تكميلي درجه پيچيدگي زيست بوم صنعتي ايران را افزايش داده و تحريم پذيري صنعت ايران و وابستگي به واردات را كاهش مي دهد . با علم به ادامه دار بودن سياست هاي استكبار جهاني بر عليه منافع مردم و كشورمان، مسئله تحريم يك مسئله بلندمدت است. بي اثر كردن تحريم ها، افزايش اشتغال و خلق ثروت مبتني بر توانمندي هاي داخلي، ضرورتي حياتي براي توسعه و پيشرفت كشور است. در حال حاضر هنوز بسياري از فرصتهاي كشور همچون منابع نفت، گاز، معادن، و بسياري از مواد ديگر، به صورت خام و يا با كمترين ارزش افزوده صادر مي شوند. در اثبات اين نكته همين بس كه ارزش افزوده صنايع پايين دست نفت در كشور ما در حدود ٪٢٠ و در كشورهاي صنعتي حدود ٪400 است. “شكوفايي ” صنايع نيازمند شناخت واقعي فرصت ها، منابع، چالش ها، موانع و برقراري يك برنامه عملياتي تحقيق پذير است. هدف از تهيه برنامه بررسي وضعيت زنجيره ارزش در صنايع است كه در حال حاضر به عنوان محصولات زيربنايي و كليدي براي رشد و توسعه كشور و فرايند صنعتي شدن در ساير بخش ها را ايفا مي كنند. مي توان زنجيره ارزش را دروازه مردمي شدن اقتصاد ايران نامگذاري كرد.
شاخص پیچیدگی یکی از شاخص‌های قوت و قدرت محصولات است
دکتر زرندی با تاکید بر اینکه اگر قصد دارید در بازارهای جهانی مورد توجه قرار بگیرید باید محصول پیچیده و دانش‌دار داشته باشید تا برای همکاری به سراغتان بیایند، گفت: متاسفانه تاکنون نتوانستیم محصولات با ارزش‌افزوده بالاتر تولید کنیم و بازار منطقه ما را فقط برای یک جزء می‌شناسد؛ بنابراین لازم است تا در سیاست‌های کلان کشور یک بازنگری جدی تحت‌عنوان «نهضت تولید فناورانه» داشته باشیم. وی با بیان اینکه اگر نتوانیم این رابطه یک به پنج صادرات به واردات را تغییر بدهیم، همیشه نقش خام فروش را خواهیم داشت، تصریح کرد: شاخص پیچیدگی یکی از شاخص‌های قوت و قدرت محصولات به شمار می‌رود. استاد مدیریت توسعه دانشگاه علامه گفت: مساله مهم این است که پیچیدگی محصولی از کانال نوآوری می‌گذرد و لاغیر. ما چاره‌ای نداریم که در بنگاه‌های بزرگ به سمت استراتژی‌های نوآورانه حرکت کنیم. در نتیجه اگر می‌خواهیم وارد نوآوری شویم؛ چاره‌ای نداریم که بنگاه‌های بزرگ را داخل فضای نوآوری بیاوریم و تا زمانی که بنگاه‌های بزرگ به سمت نوآوری‌ها نروند؛ حتی موتور بنگاه‌های کوچک و متوسط مقیاس هم نمی‌تواند روشن شود. لذا باید این زنجیره به همدیگر وصل شود تا شرکت‌های بزرگ نوآور بتوانند به این عرصه وصل شوند. دکتر زرندی در ادامه به عملکرد شرکت سرمایه‌گذاری صنایع شیمیایی ایران اشاره کرد و گفت: شرکت صنایع شیمیایی ایران تولیدکننده محصولاتی است که پایه شوینده‌های کشور است و محصول LAB (آلکیل بنزن خطی) محصول اصلی این مجموعه محسوب می‌شود و تقریباً هر شوینده‌ای که در منزلتان استفاده می‌کنید؛ به نوعی برگرفته از این محصول است. مخصوصا شوینده‌های غیرحساس بیشتر است؛ چراکه هم‌اکنون یک ترکیبی از الکل چرب هم استفاده می‌شود.
افزایش ظرفیت تولید LAB به 200هزار تن
دکتر زرندی خاطرنشان کرد: در این مدت بررسی کردیم که چه محصولاتی از این خانواده را می‌توان تولید کرد. در ابتدا تولید LAB صد هزار تن بود و در این دو سال و اندی ظرفیت را به دو برابر اضافه کردیم و امیدواریم در دهه فجر امسال این ظرفیت به 200 هزار تن برسد. در فضایی که در سیستم اداری داخلی کشور در ده سال گذشته در حال مکاتبه برای توسعه یا عدم توسعه این موضوع بودیم و برخی از دوستان بر این عقیده‌اند که این تکنولوژی‌ها به سمت منسوخ شدن می‌رود؛ کشور عربستان که خیلی دیرتر از ما وارد این عرصه شد؛ امروز ۵ برابر ظرفیت‌سازی کرده و تمام بازارهای منطقه را از آن خود کرده است. به همین دلیل سعی می‌کنیم امسال این میزان را به ۲۰۰هزار تن محصول LAB برسانیم.این کارشناس اقتصادی در ادامه تاکید کرد: شرکت صنایع شیمیایی ایران جزء شرکت‌های شفاف حوزه شیمی و پتروشیمی کشور محسوب می‌شود و از تکنولوژی خوب و مطلوبی برخوردار است، اما وقتی خانواده این محصول را در کشورهای عربستان و اسپانیا بررسی کردیم؛ متوجه شدیم در این کشورها ۴۲ محصول تولید می‌شود؛ در حالی که در این هلدینگ شش محصول تولید می‌شود و سه محصول دیگر هم قرار است اضافه شود.
طراحی هفت گام برای شکل‌گیری حوزه نوآوری
دکتر زرندی با بیان اینکه در این مسیر هفت گام برای شکل‌گیری حوزه نوآوری طراحی کردیم، گفت: در همین خصوص علاوه بر تأسیس معاونت نوآوری و بخش نوآوری شرکت در برج علمی- تحقیقاتی اصفهان؛ همچنین فضایی را فراهم کردیم که در چند ماه آینده بتوانیم در این محل مستقر شویم و به عنوان یک شرکت متوسط و بزرگ در حوزه صنعت شیمیایی بتوانیم فضا را برای توسعه محصولی انجام دهیم. اولویتی که در این خصوص در نظر گرفتیم؛ کار بر روی ۴۰ محصول هدف این مجموعه است. به همین دلیل یک مقدمه جدیدتری را فراهم کردیم و یک مرکز نوآوری در شهرک علم و فناوری اصفهان یا شهرک علمی-تحقیقاتی اصفهان ایجاد کردیم و قرار است بخش‌های R&D شرکت‌های مختلف را به این مرکز وصل کنیم تا بتوانیم هم از ظرفیت منابع داخلی بهره ببریم و هم منابع بیرونی را جذب کنیم. دکتر زرندی در ادامه گفت: با نگاهی به شرکت‌های دانش‌بنیان به این نتیجه رسیدم که جای یک توسعه دهنده و یک نهاد واسط در این میان خالی است. در همین راستا یک شرکت جدیدی را با همکاری یکی از شرکت‌ها در دانشگاه شریف و در شهر خمین راه‌اندازی کردیم. قصد داریم شرکت‌ها را بهم وصل کنیم. ده؛ دوازده سال پیش دائما صحبت از ارتباط صنعت با دانشگاه مطرح بود، اما هر کاری کردند؛ این دو بخش بهم وصل نمی‌شد. به مرور که نهادهای واسط شکل گرفت؛ ادبیات ارتباط صنعت و دانشگاه نیز از لحاظ تکنولوژی و فناوری کمی به هم نزدیک‌تر شدند. بنابراین در حوزه سرمایه‌گذاری نیز به یک واسطه‌هایی نیاز داریم. در واقع شرکت‌های واسطه می‌توانند محصول موردنیاز را شناسایی کرده و مطالعات لازم را در این خصوص انجام دهند. این شرکت‌ها می‌توانند دانش فنی موردنیاز را خریداری کنند و سپس در اختیار سرمایه‌گذار قرار دهند. به خصوص در شرایط تحریم که به راحتی نمی‌توان دانش موردنیاز را تهیه کرد. بنابراین باید ایده شرکت‌های واسط سرمایه را توسعه دهیم. همانگونه که طی سالیان گذشته مقام‌معظم‌رهبری در فرمایشاتشان بر موضوع تولید تاکیدکرده و به نوعی مخصوصا تولید دانش‌بنیان و تولید فناورانه را موردتوجه قرار دادند، چاره‌ای نداریم که این دو بخش یعنی حوزه دانش و حوزه نوآوری؛ حوزه تولید را متحول کند. این در حالی است که گفته می‌شود در خیلی از حوزه‌ها و تولیدات کشور به خاطر تحریم‌ها بیش از ۲۰سال عقب افتادیم؛ لذا باید با راه‌های میانبر بتوانیم انشالله این فاصله‌ها را پر کرده و عقب‌ماندگی‌ها را جبران کنیم.
گفتنی است هلدینگ سرمایه‌گذاری صنایع شیمیایی ایران از بزرگ‌ترین تولیدکنندگان آلکیل بنزن خطی، آلکیلات سنگین و نرمال پارافین در منطقه خاورمیانه است که با در اختیار داشتن بیش از ۸۰ درصدی سهم بازار داخلی آلکیل بنزن خطی، در زمره صادرکنندگان نمونه کشور نیز قرار دارد. این شرکت تاکنون محصولات فناورانه مورد نیاز خود را با حمایت از شرکت‌های دانش‌بنیان، فناور و نوآور داخلی بومی سازی و نیاز خود به شرکت‌های خارجی را قطع کرده است.
