معصومه صالحی
اواخر دهه ۸۰بود که معدن بوکسیت «تاش» کار خود را در زمینه اکتشاف و استخراج بوکسیت از قله شاهوار؛ بلندترین قله البرزشرقی آغاز کرد. کوه شاهوار با حدود چهارهزار متر ارتفاع؛ بزرگترین قله استان سمنان در کوه‌های البرزشرقی و در حد فاصل مرز ۲استان سمنان و گلستان قرار دارد.
به گزارش «اقتصاد ملت»؛ مطابق گزارشات موجود پروانه اکتشاف معدن «تاش» در سال ۸۹ دریافت شده و از اواخر سال 80 فعالیت‌هایی در حوزه استخراج و بهره‌برداری داشته است. اکسید و هیدروکسید آلومینیوم مواداولیه بوکسیت استخراج شده از معدن «تاش» است که موردنیاز کارخانه آلومینیوم است.
اما دیری نپایید که مسئولان وقت، بومی‌های محلی و برخی از تشکل‌های زیستمحیطی با ادعای اینکه این معدن مجوزهای لازم از لحاظ حفظ محیط زیست و رعایت آلایندگی را دریافت نکرده است؛ اجازه فعالیت ندارد و به همین دلیل هم بهره‌برداری از آن متوقف شد. این در حالی است که مسئولان معدن بر این عقیده بودند که به دلیل قرار نداشتن در نواحی چهارگانه محیط زیست شامل منطقه حفاظت‌شده، شکار ممنوع و …؛ فعالیت در معدن بوکسیت «تاش» نیاز به استعلام و مجوز از محیط زیست نداشته است.
معدن «تاش» جزء بهترین معادن کشور از لحاظ کیفیت محسوب می‌شود؛ به گونه‌ای که قبلا خوراک کیفی موردنیاز کارخانه جاجرم از این معدن تهیه می‌شد، اما در حال حاضر این معدن مهم و کلیدی فعالیتی ندارد و به همین دلیل هم کارخانه آلومینای جاجرم که در این منطقه قرار دارد؛ برای تامین 10 تا 15 درصد خوراک موردنیاز خود مجبور به واردات این کالا از کشور ترکیه است.
مهندس زارع مدیرعامل شرکت آلومینای ایران در خصوص این معدن با تاکید بر اینکه «تقریبا طی 5 تا 6 سال فعالیت این معدن در حدود یک میلیون تن ماده‌معدنی استخراج و در جاجرم استفاده شد»، معتقد است: «در ایران معادن بوکسیت به اندازه کافی وجود دارد، اما معادن موجود کیفیت لازم را ندارند و مجبوریم برای تامین مواداولیه باکیفیت اقدام به واردات کنیم.»
وی در خصوص مالکیت بهره‌برداری از معدن «تاش» می‌گوید: «بر اساس قانون مربوط به معادن؛ شرکت آلومینای ایران صاحب پروانه بهره‌برداری از معدن «تاش» است. در رابطه با این معادن بحث‌های زیستمحیطی مطرح شد و دانشگاه‌های مختلفی مثل دانشگاه شیراز و شاهرود روی موضوع آلودگی آن کار کردند که خوشبختانه هیچگونه آلایندگی این معدن به اثبات نرسید، اما موضوعات محلی و زیستمحیطی درباره آن مطرح شد و تنها صحبت‌های عوام‌فریبانه باعث شد که معدنی به این بزرگی و ارزشمندی تعطیل شود.»
به گفته وی در همین خصوص پرونده‌ای هم در حوزه محیط زیست و هم در حوزه منابع‌طبیعی برای این کارخانه تشکیل شد، اما با بررسی‌های صورت گرفته کارشناسی خوشبختانه هیچگونه این موارد تائید نشد و معدن «تاش» در حال حاضر هیچ مشکل قانونی و زیستمحیطی ندارد.
مهندس زارع با بیان اینکه ما مجبوریم برای تامین بوکسیت باکیفیت موردنیاز ارز از کشور خارج کنیم، خاطرنشان کرد: «در حالی که موادمعدنی بسیار باکیفیتی در این منطقه وجود دارد.»
و اما آخرین وضعیت معدن «تاش» به گفته مهندس زارع اینکه «در حال حاضر با پیگیریهای انجام شده از ریاست‌جمهوری درخواست کردیم که این معدن مجددا فعالیت خود را آغاز کند و از مسئولان استانی نیز درخواست کرده‌ایم که هرچه زودتر مساعدت کرده و پروانه بهره‌برداری این معدن را برای ما صادر کنند.»
در همین راستا و با توجه به اهمیت معدن متوقف شده «تاش» و میزان تاثیری که بهره‌برداری از این معدن بر صنعت پراشتغال و سودآور آلومینیوم دارد؛ گفته می‌شود حل مشکل این معدن در اولویت برنامه‌های دولت و مجلس قرار گرفته است.
در همین حال محمد وحیدی عضو کمیسیون آموزش، تحقیقات‌وفناوری مجلس‌شورای‌اسلامی در دیدار با کارکنان شرکت آلومینای جاجرم بر این موضوع تاکید کرد و با اشاره به اینکه با پیگیریهای انجام شده از طریق معاون‌اجرایی رئیس‌جمهور حل مشکل معدن «تاش» در اولویت برنامه دولت قرار گرفت؛ از پیگیری حل این مشکل برای به بهره‌برداری رسیدن این معدن توسط شرکت آلومینای جاجرم خبر داد.
نماینده مردم ۵ شهرستان خراسان‌شمالی در مجلس‌شورای‌اسلامی با بیان اینکه امروز ثابت شده است که بهره‌برداری از معدن «تاش» هیچگونه اثر منفی زیستمحیطی ندارد، ادامه داد: اگر درخواست بنده از معاون اجرایی رئیس‌جمهور برای رفع مشکل معدن «تاش» به نتیجه نمی‌رسید؛ به طور قطع از سایر اختیارات قانونی برای حل این مشکل استفاده می‌کردیم.
نماینده مردم بجنورد، مانه و سملقان، راز و جرگلان، گرمه و جاجرم در مجلس‌شورای‌اسلامی با اشاره به اینکه «تولید» مهمترین عنصر توانمند کردن کشور است، اضافه کرد: اشتغال ۴ هزار نفر در کارخانه آلومینا؛ اشتغال قابل‌توجهی است و باید این آمار افزایش پیدا کند.
وحیدی با تأکید بر اینکه اگر صنایع استان به مرحله تعطیلی و یا نیمه‌تعطیلی برسند، در نهایت استان آسیب می‌بیند، افزود: ایجاد زنجیره‌های تولید پایین‌دستی برای پیشگیری از اینگونه آسیب‌هاست و باید این موضوع موردتوجه همه مسئولان قرار گیرد.حال در سالی که به فرموده مقام‌معظم‌رهبری به نام «تولید، دانش‌بنیان، اشتغال‌آفرین» نامگذاری شده است و در شرایطی که مسئولان و متولیان امر به رفع توقیف و بهره‌برداری مجدد معدن «تاش» تاکید ویژه‌ای دارند؛ امید است که با بهره‌برداری دوباره از این معدن شاهد افزایش تولید، اشتغال بیشتر، افزایش صادرات و سودآوری و ارزآوری قابل‌توجهی در این صنعت باشیم.