امروزه تحولات گسترده اقتصادی، مالي و تجاری، بنگاه هاي اقتصادي را ناگزیر ساخته به روش هاي كارآمدتر و سريع تر تامين مالي بينديشند. چنين رویکردي سبب شده نقش ارايه ‌دهندگان خدمات مالی از تامین کننده صرف منابع مالی به عنوان مشاور و شرکای تجاری بنگاه های اقتصادی و تجاری تغيير يابد و بخش عمده ای از وظایف مدیریتی جریان های مالی کسب و کارهای زنجیره ای در تعامل با ارائه‌دهندگان خدمات مالی تعریف شود تا با توجه به ظرفیت ها و قابلیت های بانک ها و موسسات مالی به نحو مطلوب‌تری به اجرا گذاشته شوند. با عنایت به این مهم، روابط عمومي بانك صنعت و معدن با توجه به اهمیت اين شيوه تسهيلات دهي و مدیریت جریان مالی در طول زنجیره تامين با عبدالرضا ولي الهي معاونت اعتبارات و راهبري شعب اين بانك به گفتگو نشسته كه در ادامه مي آيد:

1- تامین مالی زنجیره تامین چیست؟

موضوع تامین مالی زنجیره تامین، پس از بحران اقتصادی جهاني سال ۲۰۰۸ و براي حل مشكلات و از ميان برداشتن چالش‌های اقتصادی و مالي آن مطرح شد. در آن زمان بحراني براي تأمين نقدينگي بنگاه ها و همزمان تامين كالاي مورد نياز وجود داشت؛ در واقع لازم بود جريان فیزیکی کالاها و مواد اوليه و زنجیره پرداخت مالی همزمان به انجام برسد. در این شرایط از يك طرف تامین کننده مالی بايد ريسك هاي خود را پوشش مي داد و اطمینان پیدا مي كرد که منابع تخصیص‌داده‌ شده باز مي گردد و در همان محل موردنظر نيز مصرف مي شود و از طرفي در شرايط بحران اقتصادي سود بنگاه‌های اقتصادی قطعی نبود و ممكن بود اهداف ناشي از تامين مالي محقق نگردد. در آن شرايط اين روش تامين مالي توانست همزمان نیازهای بنگاه‌های اقتصادی شامل تامین مواد اولیه، نقدينگي لازم و فروش محصولات نهایی را برآورده سازد.

در واقع تامین مالی زنجیره تامین (Supply chain finance) به معنای فراهم کردن نقدينگي جهت انجام فرایندهای مختلف توليد است. اين روش مزيت هايي برای بنگاه های زنجیره های تامین به همراه دارد، اما مشکلات و پیچیدگی هایي نیز برای مؤسسات مالي و بانك ها به جهت مدیریت نقدينگي و سرمایه در گردش بنگاه ها و شرکای آنان به وجود آورده چراكه نقش آنان را از تامین کننده صرف منابع مالی به عنوان مشاور و شرکای تجاری بنگاه های اقتصادی و تجاری تغيير داده است.

جريان نقدينگي مانند خوني است كه در شريانهاي بنگاه هاي اقتصادي و توليدي جريان دارد و بنابراين نقش بانك ها و مؤسسات مالي را در حفظ و توسعه فعاليت آنان بيش از پيش مطرح مي سازد و لازم است با تحولاتي كه در طول زمان در همه زمينه هاي اقتصادي مطرح مي شود بحث تامين مالي نيز با شيوه هاي نوين و بهينه تري دنبال شود.

2- در خصوص اهمیت تامین مالی زنجیره تامین توضيح بفرماييد؟

امروزه نقش مدیریت مالی و مديريت ريسك در موفقیت بانك ها و مؤسسات مالي جايگاه ويژه اي دارد و آنان مي كوشند تا با انواع پيش بيني ها و روش ها از اين ريسك ها اجتناب نمايند. مديريت ريسك براي شركت هاي كوچك و متوسط نيز كه تحمل ريسك كمتري نسبت به شركت هاي بزرگ و با مقياس جهاني دارند نيز بسيار حايز اهميت مي باشد؛ اين شركت هاي كوچك و متوسط توان مالي كمتري دارند و براي تامين مالي با مشکلات متعددی مواجه اند.
SCF به عنوان یک نوآوری مالی جدید، شامل خدماتی است که فقط موسسات مالی حرفه ا ی قادر به تامین آن می باشند و هیچ موسسه اي که حتی منابع مالی قوی در اختيار دارد قادر به ارائه این خدمات نمی باشند.

زنجيره تامين مالي داراي مزاياي متعددي است به عنوان مثال براي بانك ها باعث کاهش ریسك عملياتی بانك به دليل اطمينان بيشتر مصرف صحيح تسهيلات و امكان انتقال ریسك اعتبار از شرکتهاي کوچك و متوسط داراي ریسك زیاد به شرکتهاي بزرگ داراي وضعيت مالی مناسب مي شود.

از طرف ديگر اين شيوه براي تامین کنندگان(فروشندگان) امكان دریافت زود هنگام مطالبات و بهبود نقدینگی و بهبود چرخه تبدیل وجه نقد، امكان کاهش و يا حذف ارایه وثایق به بانكها، بهبود ترازنامه تامين کنندگان(ميزان اسناد دریافتنی با تنزیل اسناد نزد بانك می تواند کاهش می یابد) را فراهم مي آورد.
افزون بر آن زنجيره تامين مالي براي شرکتهای صنعتی(خریداران) امكان افزایش حجم بيشتر سفارشات با توجه به بهبود وضعيت اعتباري نزد تامين کنندگان به وجود مي آورد.

در مجموع مي توان گفت زنجيره تامين مالي به اقتصادی‌تر شدن فعالیت‌ها منجر می‌شود چراكه به تامین‌کننده مالی کمک می‌کند تا تامین مالی بهتر و کم‌هزینه‌تری داشته باشد و بازگشت این منابع تضمین شود و به بنگاه‌های اقتصادی نيز کمک می‌کند تا تامین مالی آنها تسهیل و تسریع شود زيرا مي توانند مواد اولیه خود را درون همین پلتفرم تامین کنند و در همان جا هم محصول خود را به فروش برسانند و اين بهینه شدن زنجیره‌های تامین مالی در نهایت به بهینه شدن فعالیت بنگاه‌های اقتصادی و در نتیجه افزایش کیفیت محصولات آنها منجر می‌شود.

3-انواع مختلف تامين مالي به اين روش را تشريح نماييد؟

يك روش تامين مالي از طريق اسناد پرداختنی است كه شامل فاکتورینگ معکوس و تخفیف پویا است؛ روش ديگر از طريق اسناد دریافتنی است كه شامل خرید دین، تنزیل مطالبات ، فاکتورینگ و فورفیتینگ است. سایر شيوه هاي تامین مالی نيز شامل تامين مالي سفارش خرید، تامین مالی موجودی و تامین مالی توزیع کنندگان است.

4-بانك صنعت و معدن چه اقداماتي را در اين خصوص به انجام رسانده است؟

بانك صنعت و معدن، اولين بانك در بين بانك هاي كشور بود كه تامين مالي به شيوه تامين مالي زنجيره اي را در دستور كار خود قرار داد و در اين راستا، تفاهم نامه اي مبني بر تامين مالي زنجيره اي و استعلام صورتحساب الكترونيكي با حضور رييس كل بانك مركزي، وزير صنعت، معدن و تجارت و مديرعامل اين بانك به امضا رسيده است.

علاوه بر آن با توجه به سیاست های ابلاغی وزارت صنعت، معدن و تجارت در راستای تامین مالی زنجیره ای شرکت ها در بخش صنعت به عنوان یکی از راهبردهای اصلی تامین مالی اولین تفاهم نامه همکاری به منظور تامین مالی زنجیره ای تامین کنندگان گروه خودروسازی سایپا به مبلغ 1000میلیارد ریال (بدون افزایش حد اعتباری فعلی) برای دو زنجیره منعقد شد و مرحله اول تامین مالی به مبلغ 500 میلیارد ریال در تاریخ 1 دی 1400 انجام شد.

مرحله دوم به مبلغ 500 میلیارد ریال با گروه سایپا در حال برنامه ریزی است.
همچنين با امعان به دستورالعمل های ابلاغی بانک مرکزی ج.ا.ا در آینده نزدیک با استفاده از ابزار برات الکترونیک و سایر ابزارها، امکان استفاده تامین زنجیره ای به صورت گسترده تر فراهم خواهد شد.

5-به عنوان جمع‌بندی و سخن آخر اگر مطلبي داريد عنوان بفرماييد؟

از منظر کاهش مخاطرات تامین مالی، افزایش سرعت و صحت اعتبارسنجی، می‌توان از روش تامين مالي زنجيره تامين بهره برد و ضمنا استفاده از اين شيوه می‌تواند به افزایش رضایت مشتریان بانک و ارايه دهندگان خدمات مالي منجر شود.
با اين روش دغدغه بانک درباره خروج منابع کاهش پیدا می‌کند همچنین اسناد دریافتنی بنگاه تامین‌مالی‌شده ریسک تامین مالی را کاهش می‌دهد چراکه کالا و محصول بنگاه‌های اقتصادی به درون چرخه باز می‌گردد.