گروه : صنعت-معدن-تجارت
به گزارش اقتصاد ملت؛ در این میان یکی از راهکارهای چاره‌ساز که دولت‌ها و شرکت‌های بزرگ فولادی می‌توانند در پیش بگیرند؛ تولید «فولاد سبز» است که انتشار کربن را به عدد صفر می‌رساند. جهت بررسی این موضوع و رویکرد شرکت فولاد هرمزگان که به عنوان نخستین شرکت فولادساز ایرانی برای تولید «فولاد سبز» پیشگام شده و اقداماتی را در راستای دستیابی به هدف تولید «فولاد سبز» انجام داده است؛ با دکتر عطاالله معروفخانی مدیرعامل این شرکت هم‌صحبت شدیم تا نظرات وی را در رابطه با تولید «فولاد سبز» جویا شویم که در ادامه می‌خوانید:
* «فولاد سبز» چیست؟
تولید فولاد تقریبا باعث افزایش 10درصدی گرمایش جهانی و در نتیجه تغییرات آب‌وهوایی می‌شود. بسیاری از گازهای گلخانه‌ای در زمان تولید این فلز تولید می‌شود. صنعت فولاد مسئول ۷ تا ۹درصد انتشار گازهای گلخانه‌ای جهانی است که کره زمین را گرم می‌کند، امواج گرما را افزایش می‌دهد و طوفان‌ها و بارندگی‌های شدید را تشدید می‌کند. از این رو طی چند سال اخیر رویکردهایی برای تولید فولاد با اثرات گلخانه‌ای کمتر و یا بدون انتشار کربن در دنیا ایجاد شد که تولید «فولاد سبز» نام گرفت.
* نحوه تولید «فولاد سبز» به چه صورت است؟
در دنیا بیش از 70درصد از فولاد به روش کورهبلند با به کارگیری زغالسنگ تولید می‌شود که دارای آلایندگی بسیار زیادی است، اما روش کوره قوس الکتریکی از آلایندگی کمتری برخوردار است و تنها در یکی دو مرحله (تولید گندله و آهن‌اسفنجی) از گاز طبیعی آن هم برای خوراک استفاده می‌شود. بنابراین باید از روش‌های دیگری که تا حد امکان گازهای گلخانه‌ای کمتری تولید می‌کنند؛ استفاده کرد که امروزه تولیدکنندگان بزرگ فولاد در سراسر دنیا به دنبال استفاده از هیدروژن به جای گاز طبیعی و زغالسنگ هستند که آلایندگی و انتشار کربن را به حداقل و یا صفر می‌رساند.
* برترین تولیدکنندگان «فولاد سبز» در جهان کدام‌اند؟
در حال حاضر میزان بسیار کمی از فولاد در دنیا تنها به صورت پایلوت و محدود به شیوه سبز و بدون انتشار کربن تولید می‌شود، اما نکته قابل‌‌توجه حرکت جمعی و برنامه‌ریزی بسیاری از تولیدکنندگان مطرح فولاد در دنیا به سمت کربن صفر و «فولاد سبز» است و به نظر می‌رسد تا پایان سال 2050 قصد دارند تا انتشار کربن را به صفر رسانده و 100درصد فولاد را به روش سبز تولید کنند.
* کاربردهای «فولاد سبز» چیست؟
«فولاد سبز» هیچ تفاوتی با فولاد معمولی ندارد، اما قرار است قوانین سختگیرانه‌ای در رابطه با انتشار کربن از تولید فولاد وضع شود. به این صورت که تنها تولیدکنندگانی می‌توانند تجارت جهانی فولاد را آزادانه و بدون محدودیت انجام دهند که یا فولاد را به روش سبز تولید کنند و یا اینکه اقداماتی را برای حرکت به این سمت انجام داده باشند. در غیر این صورت مشمول تعرفه‌های سنگین خواهند شد و عملا شانس کمی برای حضور و بقاء در بازارهای جهانی خواهند داشت.
* شرایط تولید «فولاد سبز» در ایران چگونه است؟
در کشور ما با توجه به اینکه اغلب تولید فولاد به روش کوره قوس الکتریک است؛ آلایندگی نسبتا کمی در مقایسه با کورهبلند دارد و نقش کمی در انتشار گازهای گلخانه‌ای ایفا می‌کند. با این حال برخی از تولیدکنندگان فولاد در کشور از جمله فولاد هرمزگان اقدامات اولیه و مطالعات مقدماتی را در رابطه با حرکت به سمت تولید «فولاد سبز» آغاز کرده‌اند. در همین راستا سال گذشته فولاد هرمزگان تفاهمنامه‌ای را با پالایشگاه نفت ستاره خلیج‌فارس به امضاء رساند تا هیدروژن مازاد را از این شرکت خریداری و در خطوط تولید خود یعنی احیاء مستقیم برای تولید «فولاد سبز» به کار گیرد.
* اهمیت تولید «فولاد سبز» در چیست؟
همانطور که پیش از این نیز بیان شد، با توجه به آلایندگی‌های زیست‌محیطی و انتشار گازهای گلخانه‌ای؛ حرکت به سمت آلایندگی حداقلی و انتشار کربن صفر برای کاهش اثرات زیست‌محیطی تولید فولاد در دنیا بیش از گذشته اهمیت یافته و قرار است که دولت‌ها و سازمان‌های مرتبط با این امر قوانین‌ومقررات سختگیرانه‌ای را برای تولیدکنندگان فولاد و تجارت جهانی این فلز وضع کنند.
* تفاوت روش تولید فولاد سنتی با «فولاد سبز» چیست؟
در تولید فولاد به روش سنتی از زغالسنگ و گاز طبیعی برای احیاء آهن استفاده می‌شود. در این روش گاز طبیعی داغ باعث احیاء گندله شده و طی واکنش‌هایی با خارج کردن اکسیژن از آن؛ دی‌اکسید کربن و منواکسید کربن با بخار آب تولید می‌شود. به این ترتیب روش احیاء مستقیم آلایندگی کربن دارد. در حالی که برای تولید «فولاد سبز» هیدروژن به کار می‌رود که با آلایندگی بسیار کمتری همراه است؛ زیرا خروجی آن با توجه به نبود کربن تنها بخار آب خواهد بود.
* هزینه تولید «فولاد سبز» چقدر است؟
با توجه به کمتر بودن قیمت جهانی هیدروژن نسبت به گاز طبیعی در دنیا؛ به نظر تولید فولاد به روش سبز هزینه‌های کمتری دارد. با این حال ممکن است که تولید هر نقطه از دنیا با نقطه دیگر متفاوت باشد. به طور مثال در کشور ما برخی شرکت‌های پالایشگاهی که از هیدروژن به طور گسترده برای تولید برخی محصولات پتروشیمی استفاده می‌کنند؛ دارای مقادیر زیادی هیدروژن مازاد هستند که در حال حاضر تنها راه سوزاندن آنهاست. بنابراین می‌توانیم از این فرصت برای تامین هیدروژن استفاده کنیم. ممکن است در دیگر نقاط عملا دسترسی آسان به هیدروژن به میزان انبوه نباشد و فولادساز ناچار به صرف هزینه‌های زیاد برای تامین آن شود که حتی تولید فولاد را غیراقتصادی کند.
* چالش‌ها و مشکلات تولید «فولادسبز» در ایران چیست و شما چه راهکارهایی را پیشنهاد می‌کنید؟
مهمترین چالش همه تولیدکنندگان فولاد در دنیا برای حرکت به سمت تولید «فولاد سبز»؛ دانش فنی استفاده از هیدروژن برای خطوط تولید است و همانطور که گفته شد؛ هنوز شاهد استفاده گسترده از این روش در دنیا نیستیم. ضمن‌‌اینکه تامین هیدروژن به میزان کافی و مستمر برای تولید بیش از 1.5میلیارد تن فولاد در دنیا کمی دور از ذهن است و باید روش‌های تولید هیدروژن به صورت اقتصادی و عملی درآیند.
* فولاد هرمزگان برای «فولاد سبز» چه اقداماتی انجام داده است؟
فولاد هرمزگان نیز به دنبال برطرف کردن این چالش‌ها بوده که خوشبختانه با توجه به انتخاب درست تکنولوژی‌های تولید فولاد در شرکت در مقایسه با خطوط تولید شرکت‌های بزرگ فولادساز جهان از تکنولوژی دوستدار محیط انتخاب شده است و پروژه‌های جدیدی نیز در همین راستا تعریف شده که در حال اجرا هستند. از جمله آنها استفاده از هیدروژن مازاد پالایشگاه‌های کشور، جاری‌سازی اقتصاد چرخشی هم‌راستا با مفهوم «فولاد سبز»، کنترل کربن و تعهد به عدم‌‌انتشار آن و جاری‌سازی استانداردهای مرتبط از جمله این پروژه‌ها در راستای تولید «فولاد سبز» است.
* آینده «فولاد سبز» در جهان و ایران چگونه خواهد بود؟
راهی به جز رفتن به سمت تولید «فولاد سبز» وجود ندارد و صنعت فولاد باید نقش خود را در کاهش انتشار کربن و آلایندگی ایفا کند. در کشور ما نیز فولاد هرمزگان در این امر پیشگام شده و امیدوار هستیم که بتوانیم رویای تولید «فولاد سبز» را در کشور برای نخستین‌بار محقق کنیم.
